Koszty sądowe to koszty związane z wszczęciem, prowadzeniem i zakończeniem postępowania cywilnego w danej sprawie. Przypadają od uczestnika postępowania na rzecz sądu i stanowią ekwiwalent za czynności sądu jako organu państwa. 

Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki. Do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Przez pismo wnoszone do sądu rozumie się również składany ustnie do protokołu pozew, wniosek wszczynający innego rodzaju postępowanie lub inny wniosek. 

Opłacie podlegają następujące pisma:

• - pozew i pozew wzajemny,


• - apelacja i zażalenie,


• - skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,


• - sprzeciw od wyroku zaocznego,


• - zarzuty od nakazu zapłaty,


• - interwencja główna i uboczna,


• - wniosek:
  
  • - o wszczęcie postępowania nieprocesowego,
  
  
  • - o ogłoszenie upadłości,
  
  
  • - o wpis i wykreślenie w księdze wieczystej,
  
  
  • - o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślenie tych wpisów,


• skarga:
  
  • - o wznowienie postępowania,
  
  
  • - o uchylenie wyroku sądu polubownego,
  
  
  • - na orzeczenie referendarza sądowego,
  
  
  • - na czynności komornika,


• - odwołanie od decyzji oraz zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Opłatę od wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej pobiera się od osoby, która wystąpiła z takim wnioskiem, także wówczas, gdy na jego podstawie mają być ujawnione prawa osób, które nie są wnioskodawcami. Wydatki obejmują przede wszystkim:

• - koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem,


• - zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków,


• - wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie,


• - wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przez nie kosztów,


• - koszty przeprowadzenia innych dowodów,


• - koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania,


• - koszty ogłoszeń,


• koszty osadzenia i pobytu w areszcie,


• ryczałty należne kuratorom sądowym za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach: o unieważnienie małżeństwa, o rozwód oraz separację, a także za uczestniczenie przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi.

Arkadiusz Koper

Podstawa prawna

• - Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398).

AKTUALIZACJA 2017

Piotr Czachorowski, radca prawny, kancelaria radców prawnych Czachorowscy

Dwa rozporządzenia ministra sprawiedliwości obniżają stawki minimalne za pomoc prawną świadczoną przez adwokatów i radców prawnych z wyboru i z urzędu. Nie ma wątpliwości, że stawki te były nadmiernie wysokie, często uderzając w najuboższych, którzy w razie przegranego sporu są zmuszeni do wnoszenia wysokich kwot. Po ostatnich zmianach stawki minimalne w sprawach cywilnych wynoszą przykładowo: do 500 zł wartości przedmiotu sporu – 90 zł (wcześniej 120 zł), powyżej 5 tys. zł do 10 tys. zł – 1800 zł (wcześniej 2400 zł), powyżej 10 tys. zł do 50 tys. zł – 3600 zł (wcześniej 4800 zł). Dodano również nowe stawki minimalne w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 2 mln zł. Taksa wynosi 15 tys. zł, zaś przy wartości powyżej 5 mln zł – 25 tys. zł.

W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, postępowaniu nakazowym oraz europejskim postępowaniu nakazowym stawki uległy obniżeniu o 50 proc., co oznacza powrót do rozwiązań sprzed poprzedniej nowelizacji, która obowiązywała od stycznia 2016 r. O ile w tym zakresie zmiana jest akceptowalna z uwagi na to, iż z reguły są to proste sprawy o zapłatę, o tyle zmiana stawek w innych sprawach, np. z zakresu prawa pracy budzi moje zastrzeżenia.

Stawki w sprawach z zakresu prawa pracy o nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy – zmniejszono bowiem obecnie do 180 zł (poprzednio była to kwota 360 zł). Obniżenie przez ustawodawcę tych stawek stanowi broń obosieczną, gdyż z jednej strony zmniejsza obciążenie pracownika w razie przegrania sprawy, z drugiej zaś strony, w sytuacji gdy pracownik korzysta z pełnomocnika z wyboru, stawka ta nie gwarantuje mu zwrotu faktycznie poniesionych kosztów. Uważam, że obniżenie taks, szczególnie w sprawach pracowniczych, może pozbawić pracownika refleksji, czy ewentualne powództwo ma rację bytu, co z kolei może prowadzić do istotnego zwiększenia oczywiście bezzasadnych pozwów, które jednocześnie po stronie pracodawców będą generowały znacznie wyższe koszty.

Nie może ujść uwadze, iż umowa o świadczenie pomocy prawnej, zawarta przez klienta z radcą prawnym z wyboru, w tym wynagrodzenie radcy prawnego, podlega swobodnej woli stron. Natomiast klienci w razie wygrania sprawy dostaną tylko tyle, ile wynika z przepisów, mimo że ponieśli wyższe koszty. Unormowane rozporządzeniem stawki minimalne stanowią bowiem podstawę zasądzania przez sądy zwrotu kosztów zastępstwa prawnego. Przyjęte rozwiązanie chroni więc Skarb Państwa przez ograniczenie wypłacanych stawek za sprawy z urzędu, natomiast obraca się przeciwko klientom, którym prawnicy prowadzą sprawy z wyboru.