Jest to majątek upadłego, który służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Oprócz majątku, który należał do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, w skład masy upadłości wchodzi też majątek nabyty w toku postępowania upadłościowego.
Wyłączenie
W skład masy upadłości nie wchodzi:
mienie, które zostało wyłączone od egzekucji na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego,
wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu,
mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli,
nieściągalna wierzytelność oraz niezbywalne nieruchomości wyłączone przez sędziego komisarza.
Do masy upadłości nie wchodzą na podstawie art. 829 k.p.c. m.in.: przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna, ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na miesiąc, jedna krowa, dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów, narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne do produkcji na tydzień. Przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty niezbędne do wykonywania praktyk religijnych, przedmioty codziennego użytku, które mogą zostać sprzedane znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową. Jeżeli dłużnik nie otrzymuje stałej pracy, to do masy upadłości nie wchodzą również pieniądze niezbędne na utrzymanie dla niego i dla jego rodziny przez dwa tygodnie. Do masy upadłości nie wchodzą też: sumy i świadczenia w naturze na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych, świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz majątkowych (do określonej wysokości).
Do masy upadłości nie wchodzi też: mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin, stanowiące zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Skład masy
Skład masy upadłości ustala: syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca na podstawie wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych. Gdyby została ogłoszona upadłość z możliwością zawarcia układu, sędzia komisarz może postanowić, aby tę masę ustalił sam upadły pod nadzorem nadzorcy sądowego.
Masę upadłościową ustala się, sporządzając spis inwentarza i dokonując oszacowania majątku, który do niej wchodzi. Domniemuje się przy tym, że rzeczy, które znajdują się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia jego upadłości, należą do jego majątku. Z tej masy wyłącza się te składniki mienia, które nie należą do majątku upadłego. Samo ogłoszenie upadłości nie zmienia prawa własności upadłego. Nastąpi to dopiero wówczas, gdy mienie zostanie zbyte. Osoba, do której należy mienie podlegające wyłączeniu, ma prawo domagać się wydania go lub świadczenia wzajemnego. Powinna jednak zwrócić wydatki na jego utrzymanie lub na uzyskanie świadczenia wzajemnego, które ponosi upadły lub zostały poniesione z masy upadłości.
Zakaz obciążeń
Po ogłoszeniu upadłości nie można masy upadłości obciążać prawem zastawu, zastawu rejestrowego lub zastawu skarbowego, dokonywać wpisów w księdze wieczystej lub rejestrze, z wyjątkiem następujących sytuacji:
wniosek o wpis hipoteki został złożony w sądzie w ciągu sześciu miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości,
ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu i pozostawiono upadłemu prawo zarządu całością lub częścią majątku, a nadzorca sądowy wyraził zgodę na obciążenie majątku upadłego, a także gdy zarząd masą sprawuje zarządca, a na obciążenie składników mienia wchodzącego w skład masy upadłości wyraziła zgodę rada wierzycieli.
Po zakończeniu postępowania sądowego lub administracyjnego sędzia komisarz może polecić włączenie do masy upadłości mienia, które w tym postępowaniu zostało zasądzone upadłemu.
Podstawa prawna
Art. 61–74 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).
Art. 829 i 831 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).