Do renty z tytułu niezdolności do pracy ma prawo ubezpieczony, który ma orzeczoną niezdolność do pracy (przez orzecznika ZUS). Jeśli niezdolność została uznana za trwałą, ubezpieczony otrzyma rentę stałą. Jeżeli niezdolność do pracy ma charakter czasowy, przysługuje renta okresowa na okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Ponadto niezdolność powinna powstać w wymaganych okresach składkowych lub nieskładkowych (zależnych od wieku, kiedy niezdolność powstała) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Niezdolność do pracy nie musiała powstać w określonym czasie, jeżeli dana osoba jednocześnie:

  • ma co najmniej 25-letni (w przypadku mężczyzn) i 20-letni (w przypadku kobiet) okres składkowy i nieskładkowy,
  • spełnia warunek posiadania okresu składkowego i nieskładkowego;
  • została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.

Okresy składkowe i nieskładkowe są przy tym uzależnione od wieku osoby, kiedy powstała niezdolność do pracy i wynoszą:

  • 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
  • 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,
  • 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,
  • 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,
  • 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (okres ten musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem złożenia wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy).

Rentę otrzyma jednak także osoba, która nie ma wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych, ale zgłoszenie do ubezpieczenia nastąpiło przed osiągnięciem przez nią 18. roku życia albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu przez nauki w szkole ponadpodstawowej lub wyższej. Do dnia powstania niezdolności do pracy osoby te muszą również posiadać nieprzerwane okresy składkowe i nieskładkowe (lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy).

O rentę z tytułu niezdolności do pracy mogą się starać również osoby, które w drodze do lub z pracy uległy wypadkowi albo zapadły na chorobę zawodową. W tym wypadku także nie jest wymagany warunek posiadania odpowiedniego stażu składkowego i nieskładkowego.

Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi:

  • 24 proc. kwoty bazowej,
  • po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych - z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
  • po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych - z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
  • po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby powszechny wiek emerytalny dla kobiet.

75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy otrzyma osoba uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Natomiast renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie może być niższa niż:

  • 60 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
  • 80 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.