Postępowanie przygotowawcze – faza postępowania karnego, obejmująca swym zakresem śledztwo lub dochodzenie, czynności niecierpiące zwłoki oraz etap przygotowania i wniesienia do sądu aktu oskarżenia.

Jego celem jest ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy, zebranie danych o nim, wyjaśnienie okoliczności sprawy oraz zabezpieczenie i utrwalenie dowodów. Postępowanie to prowadzi prokurator, a w pewnym zakresie również Policja. Uprawnienia Policji w niektórych sprawach przysługują także organom Straży Granicznej, ABW, kontroli finansowej i innym. Może ono toczyć się w dwóch formach: śledztwa lub dochodzenia. W naszym systemie prawnym funkcjonuje obok siebie kilka pojęć na pierwszy rzut oka zbliżonych do siebie, a w związku z tym używanych w języku potocznym zamiennie, często jednak nieprecyzyjnie. I tak:

* w postępowaniu przygotowawczym mamy do czynienia z podejrzanym, a w postępowaniu przed sądem – z oskarżonym,
* w postępowaniu cywilnym występuje poszkodowany, a w karnym – pokrzywdzony,
* oskarżony lub podejrzany składają wyjaśnienia, a świadek – zeznania.

W dochodzeniu nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów i o zamknięciu dochodzenia, jeżeli podejrzany nie jest zatrzymany ani tymczasowo aresztowany.

6 ETAPÓW Postępowania przygotowawczego
Etap 1
Otrzymanie zawiadomienia o przestępstwie.
Etap 2
Wydanie postanowienia o wszczęciu lub o odmowie wszczęcia śledztwa/ dochodzenia.
Etap 3
Dokonanie niezbędnych czynności procesowych, czyli zebranie i zabezpieczenie dowodów: przesłuchanie podejrzanego i świadków, oględziny miejsca zdarzenia, przeszukanie osoby lub pomieszczenia, dopuszczenie opinii biegłego.
Etap 4
Wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów podejrzanemu i przesłuchanie go w tym charakterze (chyba że się ukrywa) lub o umorzeniu postępowania (gdy brak podstaw do wniesienia aktu oskarżenia). Gdy mamy do czynienia z pierwszą sytuacją, wówczas następuje końcowe zaznajomienie podejrzanego z materiałami postępowania.
Etap 5
Wydanie postanowienia o zamknięciu śledztwa / dochodzenia.
Etap 6
Wniesienie do sądu: aktu oskarżenia lub wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających i ewentualnie wniosku o warunkowe umorzenie postępowania.











WARTO ZAPAMIĘTAĆ
W procesie karnym podejrzany ma zagwarantowane w Konstytucji prawo do obrony. Na etapie postępowania przygotowawczego przejawia się ono jego prawem m.in. do wyboru obrońcy lub skorzystania w niektórych wypadkach z obrońcy z urzędu, prawem do milczenia (odmowy składania wyjaśnień), dostępu do akt i odpisów orzeczeń, składania wniosków dowodowych, zaskarżania części decyzji procesowych.
Piotr Polański

Podstawa prawna
* Art. 297–337 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. nr 89, poz. 555 z późn. zm.).