Jest to przestępstwo zwane inaczej kalumnią lub zniesławieniem. Polega na przypisaniu komuś niezgodnego z prawdą powiedzenia, hańbiącego czynu, o którym sprawca wie, że jest nieprawdziwy. Jest to złośliwe, celowe głoszenie fałszywych informacji o innej osobie, instytucji, organizacji, przedsiębiorstwie. Oszczerstwo służy skompromitowaniu kogoś, jego poniżeniu w opinii publicznej, co ma – w zamyśle oszczercy – narazić kogoś na utratę zaufania, pozbawienie funkcji, zawodu, a nawet możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.
W kodeksie karnym nie znajdziemy pojęcia oszczerstwa (a tym bardziej jego definicji), są natomiast regulacje, które określają kary za przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, do jakich oszczerstwo niewątpliwie można zaliczyć.
Pomówienie
Kodeks karny stanowi, że kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku. Jeżeli taki czyn jest popełniany za pomocą środków masowego komunikowania (telewizji, radia, prasy), wówczas przestępstwo to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. W takich przypadkach sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
Zgodnie z przepisami karnymi, nie ma mowy o przestępstwie pomówienia, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. Kodeks stwierdza też, że takiego przestępstwa nie popełnia ktoś, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie uzasadnionego interesu – gdy zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego. Trzeba jednak wiedzieć, że brak przestępstwa ze wspomnianych przyczyn nie wyłącza odpowiedzialności za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.
Zniewaga
Kodeks mówi, że za znieważenie innej osoby w jej obecności albo nawet pod jej nieobecność, ale publicznie, lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, jest objęte karą grzywny albo ograniczenia wolności. W przypadku zniewagi dokonanej z wykorzystaniem środków masowego komunikowania (telewizji, radia, prasy) przewidziana jest grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Wtedy też – jeśli dojdzie do skazania – sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).