Rady pracowników mają wzmocnić dialog w firmie i usprawnić przepływ informacji pomiędzy pracodawcą a pracownikami. W mniejszych przedsiębiorstwach, w których (w przeliczeniu na pełne etaty) pracuje od 50 do 99 osób, rady będą tworzone od 23 marca 2008 roku.
Pracodawcy, którzy nie korzystają z okresów przejściowych, czyli zatrudniają co najmniej 100 osób, muszą do 25 września 2006 roku poinformować swoich pracowników o tym, że będą mogli tworzyć radę.

Radę tworzy związek
Jeśli w przedsiębiorstwie działa reprezentatywna organizacja związkowa, wówczas ona powołuje członków rad. Na niej też spoczywa obowiązek związany z finansowaniem działalności rady. Zarząd związku sam wybiera członków rady i powiadamia pracodawcę.
Obowiązkiem pracodawcy jest jedynie poinformowanie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ciągu 30 dni od powołania rady o jej utworzeniu.

Negocjacje związkowe
Jeśli w firmie działa więcej niż jeden reprezentatywny związek zawodowy, wówczas zarządy tych organizacji muszą się ze sobą porozumieć w sprawie wyłonienia swoich przedstawicieli do rady. Każda z organizacji związkowych ma prawo wyboru nie mniej niż jednego członka rady pracowników. Gdy liczba związków jest większa niż liczba członków rady pracowników, każdej z organizacji przysługuje prawo wyboru jednego członka rady pracowników. Zatem nie zawsze w firmie zatrudniającej od 50 do 250 pracowników rada będzie składać się z trzech członków. Wszystko zależy od liczby reprezentatywnych organizacji związkowych.
Jednak ustawodawca dał związkowcom prawo do ustalenia odmiennych zasad wyłaniania reprezentacji w radzie pracowników. Jeżeli związki dojdą do porozumienia, wówczas przekazują pracodawcy imienny skład rady, a ten powiadamia resort pracy o jej powstaniu.

Wybierają pracownicy
Gdy związkom w ciągu 30 dni od rozpoczęcia negocjacji nie uda się osiągnąć porozumienia w sprawie składu rady, wówczas ogół pracowników wybiera radę w głosowaniu, ale spośród kandydatów wskazanych przez związki. Organizatorem wyborów jest pracodawca, a przeprowadza je komisja wyborcza. Jej skład, zasady powoływania oraz tryb działania określa regulamin ustalony przez pracodawcę i uzgodniony z organizacjami związkowymi. Jeżeli nie uda się ustalić tego w terminie 30 dni, jego treść ustala sam pracodawca.
W przypadku gdy w firmie nie ma związków, o powstaniu rady decydują pracownicy. To oni muszą chcieć powołać radę i zgłosić wniosek w tej sprawie do pracodawcy. Aby taki wniosek był sporządzony zgodnie z prawem, musi się pod nim podpisać 10 proc. załogi. Dopiero wówczas pracodawca ogłasza termin demokratycznych wyborów do rady.
Pracownicy mają 21 dni na zgłaszanie kandydatów. W firmie zatrudniającej do 100 osób muszą być oni zgłoszeni przez co najmniej 10 pracowników. W większych firmach zgłasza ich 20-osobowa grupa zatrudnionych. Regulamin powołania komisji wyborczej i tryb jej pracy pracodawca ustala z pracownikami. Dopiero jeśli w ciągu 30 dni nie dojdą oni do porozumienia, pracodawca ustala go sam. Po tym czasie odbywają się wybory, a do rady wchodzą ci, którzy dostaną najwięcej głosów.


Kompetencje rady
Rada pracowników ustala z pracodawcą:

* zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji,
* tryb rozstrzygania kwestii spornych,
* zasady ponoszenia kosztów związanych z wyborem i działalnością rady pracowników oraz z wykonywaniem niezbędnych ekspertyz.

Kadencja członków rady pracowników trwa 4 lata.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
W skład rady pracowników wchodzi u pracodawcy zatrudniającego:

* od 50 do 250 osób – 3 pracowników,
* od 251 do 500 osób – 5 pracowników,
* powyżej 500 pracowników – 7 pracowników.

RADZIMY
Jak powołać rady pracownicze
Gdy związki nie dojdą do porozumienia:

* powiadomienie pracodawcy o braku możliwości powołania rady w drodze porozumienia,
* przedstawienie pracodawcy kandydatów popieranych przez reprezentatywne związki,
* ustalenie ze związkami regulaminu pracy komisji wyborczej,
* wyznaczenie terminu wyborów,
* głosowanie załogi na kandydatów wystawionych przez związki zawodowe,
* pracodawca powiadamia ministerstwo o powołaniu rady pracowników.




Gdy wybiera załoga:

* do pracodawcy wpływa pisemny wniosek 10 proc. zatrudnionych o powołanie rady,
* pracodawca ogłasza termin wyborów i termin, do którego grupy pracowników mogą zgłaszać swoich kandydatów do rady,
* pracodawca z udziałem pracowników ustala zasady powołania komisji wyborczej i tryb jej pracy,
* pracownicy zgłaszają kandydatów,
* wybory – kandydaci, którzy osiągnęli największą liczbę głosów, wchodzą do rady,
* pracodawca powiadamia ministerstwo o powołaniu rady pracowników.




Izabela Rakowska-Boroń

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. nr 79, poz. 550).