Jest to schorzenie spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy, wymienione w specjalnym wykazie chorób zawodowych. Spośród czynników szkodliwych dla zdrowia można wyróżnić: fizyczne, chemiczne, biologiczne.

Aby choroba została uznana za zawodową, konieczne jest ustalenie związku między chorobą a warunkami pracy.

Postępowanie w razie choroby zawodowej
Postępowanie dotyczące chorób zawodowych składa się z trzech etapów: zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wydanie orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania, wydanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.
Podejrzenie choroby zawodowej może zgłosić m.in. pracodawca, pracownik za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę oraz lekarz, który powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika. Zgłoszenia dokonuje się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu inspektorowi pracy. Państwowy inspektor sanitarny wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje pracownika na badanie lekarskie. Po jego przeprowadzeniu lekarz spełniający wymagania do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania. Jeśli pracownik nie zgadza się z treścią orzeczenia, może wystąpić z wnioskiem (w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia) o przeprowadzenie ponownego badania, m.in. na podstawie orzeczenia właściwy państwowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej stwierdzenia. Przesyła ją zainteresowanemu pracownikowi oraz pracodawcy lub pracodawcom zatrudniającym pracownika w warunkach, które mogły spowodować skutki zdrowotne uzasadniające postępowanie w sprawie rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej.

Świadczenia przysługujące z tytułu choroby zawodowej lub wypadku przy pracy z ubezpieczenia wypadkowego
Rodzaj świadczenia Osoby uprawnione
Jednorazowe odszkodowanie – ubezpieczony (osoba podlegająca ubezpieczeniu wypadkowemu), który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, – członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
Zasiłek chorobowy – ubezpieczony, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
Świadczenie rehabilitacyjne – ubezpieczony, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy
Zasiłek wyrównawczy
Renta z tytułu niezdolności do pracy (wcześniej nazywana inwalidzką) – ubezpieczony, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
Renta szkoleniowa – ubezpieczony, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
Renta rodzinna – członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
Dodatek do renty rodzinnej – sierota zupełna uprawniona do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego
Dodatek pielęgnacyjny – osoba uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego
Pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne – ubezpieczony

Od decyzji tej zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą się odwołać – od decyzji wydanej przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego przysługuje odwołanie do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, a od decyzji państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego – skarga do NSA. Jeśli mimo posiadania decyzji inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej pracodawca albo ZUS nie wypłacają ci należnych świadczeń, możesz dochodzić swoich roszczeń przed sądem.

PRZYKŁAD
Paweł T. miał w pracy styczność z gazami drażniącymi. Po jakimś czasie zaczął poważnie chorować. Stwierdzono przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc. W ciągu ostatnich 5 lat były już przypadki stwierdzenia na zajmowanym przez niego stanowisku pracy przekroczenia norm higienicznych. Z uwagi na to, że stwierdzona u Pawła T. choroba jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych i praca była wykonywana w warunkach narażających na jej powstanie, istnieje domniemanie związku przyczynowego między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie (por. wyrok SN z 19 lipca 1984 r., sygn. akt II PRN 9/84, OSNC 1985/4/53). Pracodawca może to domniemanie oddalić, jeśli wykaże, że chociaż praca była wykonywana w warunkach narażających na powstanie choroby zawodowej, to jednak została spowodowana przyczynami (warunkami) niepozostającymi w związku z pracą.

Wykaz chorób zawodowych (stan prawny na 9.07.2009 r.)

Monika Bugaj-Wojciechowska

Podstawa prawna
* Art. 235–2371 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
* Art. 4 i 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).
* Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. nr 132, poz. 1115).