Umowa o dzieło jest umową o świadczenie usług i swoje umocowanie prawne ma w Kodeksie cywilnym.
Przy umowie o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający - do zapłaty wynagrodzenia. Umowa musi więc prowadzić do osiągnięcia konkretnego materialnego lub niematerialnego efektu, za który przyjmujący zamówienie otrzymuje zapłatę.
Istotą tego typu umowy jest brak podporządkowania pracodawcy - nie może mieć miejsca praca pod nadzorem i w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Wykonawca zwykle dostaje zaliczkę na zakup materiałów, bądź też są one dostarczane przez zleceniodawcę. W wyjątkowych przypadkach umowę o dzieło może wykonywać nie zawierający umowę, ale osoba trzecia.
Umowa o dzieło co do zasady w ogóle nie podlega ubezpieczeniom społecznym (emerytalnym, rentowym, chorobowym, wypadkowym) ani zdrowotnym i nie opłaca się z tego tytułu składek. Wyjątkowo, jeśli dzieło jest wykonywane na rzecz własnego pracodawcy (czyli dana osoba jest już zatrudniona firmie na podstawie umowy o pracę), to kontrakt podlega też obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Od umowy o dzieło należy natomiast odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy.
W razie wyrządzenia szkody pracodawcy czy osobie trzeciej, zatrudniony na podstawie umowy o dzieło odpowiada całym swoim majątkiem w pełnej wysokości, bez ograniczeń.