Nadzwyczajne uprawnienia KE w przypadku kryzysu?

Nowe przepisy, jeśli wejdą w życie, dałyby Komisji Europejskiej nadzwyczajne uprawnienia w przypadku kryzysu dostaw określonych produktów.

Proponowany instrument jest odpowiedzią na wąskie gardła w dostawach spowodowane pandemią Covid-19 i inwazją Rosji na Ukrainę. Jest też odzwierciedleniem podobnych środków przyjętych przez Stany Zjednoczone i Japonię. Oczekuje się, że wniosek spotka się z silnym sprzeciwem ze strony przedsiębiorstw i niektórych krajów UE, obawiających się, że jest to zbyt duża kompetencja dla KE - podaje agencja Reutera.

Reklama

KE zmusi firmy do produkowania deficytowych towarów?

Jak wskazuje agencja, projekt przepisów upoważnia Komisję do nakazania państwom UE reorganizacji łańcuchów dostaw i jak najszybszego zwiększenia dostaw towarów kryzysowych, w tym rozbudowy lub zmiany przeznaczenia istniejących mocy produkcyjnych lub utworzenia nowych oraz wprowadzania na rynek towarów kryzysowych. Gdyby wszedł w życie, KE mogłaby zmusić firmy do nadawania priorytetu produkcji niektórych towarów.

"Krytycy twierdzą, że przepisy pachną chińskim kapitalizmem państwowym i mogą naruszać zobowiązania umowne firm i ujawniać tajemnice korporacyjne" - podała agencja Reutera.

Zgodnie z projektem firmy, które podają nieprawidłowe lub wprowadzające w błąd informacje, będą ryzykowały grzywną w wysokości do 300 000 euro, podczas gdy te, które nie zastosują się do nakazu priorytetowego potraktowania kluczowych produktów, mogą zostać obciążone dziennymi okresowymi karami pieniężnymi w wysokości 1,5 proc. średniego dziennego obrotu.

Projekt zostanie teraz rozpatrzony przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Po przyjęciu przez współustawodawców rozporządzenia przepisy wejdą w życie dwudziestego dnia po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Instrument ten ma też ułatwić identyfikację potencjalnych ryzyk i zagrożeń dla wspólnego rynku.

"Kryzys związany z COVID-19 wyraźnie pokazał: musimy zapewnić ciągłe funkcjonowanie jednolitego rynku, również w czasach kryzysu. Musimy go wzmocnić. Potrzebujemy nowych narzędzi, które pozwolą nam na szybkie wspólne reagowanie. Tak, aby w przypadku nowego kryzysu nasz jednolity rynek pozostał otwarty, a towary o zasadniczym znaczeniu pozostały dostępne dla obywateli europejskich. Nowy instrument nadzwyczajny jednolitego rynku to umożliwia" - powiedziała wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, cytowana w komunikacie

"Musimy być lepiej przygotowani, by przewidzieć kolejny kryzys i na niego zareagować. Instrument nadzwyczajny jednolitego rynku, zamiast opierać się na doraźnych, improwizowanych działaniach, zapewni strukturalną odpowiedź, aby utrzymać swobodny przepływ towarów, osób i usług w trudnych czasach. SMEI zapewni lepszą koordynację działań państw członkowskich, pomoże uprzedzać i ograniczać wpływ potencjalnego kryzysu na naszą gospodarkę i przemysł oraz wyposaży Europę w narzędzia, którymi dysponują nasi globalni partnerzy, a których nam brakuje" - dodał komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton.

Zarządzanie kryzysowe - procedury

Nowy instrument tworzy wyważone ramy zarządzania kryzysowego umożliwiające identyfikację różnych zagrożeń dla jednolitego rynku i zapewnienie jego sprawnego funkcjonowania poprzez:

  • Opracowanie struktury zarządzania kryzysowego dla jednolitego rynku: nowy mechanizm monitorowania jednolitego rynku, określania różnych poziomów ryzyka i koordynowania reakcji obejmuje: tryb planowania awaryjnego, tryb podwyższonej czujności i tryb sytuacji nadzwyczajnej. Po pierwsze, ramy planowania awaryjnego umożliwią Komisji i państwom członkowskim utworzenie sieci koordynacji i komunikacji w celu zwiększenia gotowości. Następnie, w przypadku stwierdzenia zagrożenia dla jednolitego rynku Komisja będzie mogła uruchomić tryb podwyższonej czujności. Wreszcie w przypadku kryzysu o szerokim oddziaływaniu na jednolity rynek Rada będzie mogła uruchomić tryb sytuacji nadzwyczajnej. Powołana zostanie grupa doradcza złożona z przedstawicieli Komisji i państw członkowskich, która oceni daną sytuację i zaleci najbardziej odpowiednie środki reagowania. Będzie ona odgrywać zasadniczą rolę w całym procesie.
  • Proponowanie nowych działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom dla jednolitego rynku: w trybie podwyższonej czujności państwa członkowskie we współpracy z Komisją skoncentrują się na monitorowaniu łańcuchów dostaw określonych towarów i usług o znaczeniu strategicznym, a także na tworzeniu strategicznych rezerw w tych obszarach. Po uruchomieniu sytuacji nadzwyczajnej swobodny przepływ na jednolitym rynku zostanie utrzymany dzięki liście zakazanych ograniczeń oraz poprzez wzmocnioną i szybką kontrolę jednostronnych ograniczeń. Komisja będzie mogła również zalecić, aby państwa członkowskie zapewniły dostępność towarów istotnych w kontekście kryzysu, ułatwiając rozbudowę lub zmianę przeznaczenia linii produkcyjnych, bądź przyspieszając wydawanie pozwoleń. Komisja będzie mogła również zalecić państwom członkowskim ukierunkowaną dystrybucję rezerw strategicznych utworzonych na etapie podwyższonej czujności. Nowe przepisy ułatwią również udzielanie zamówień publicznych na odpowiednie towary i usługi przez Komisję w imieniu państw członkowskich, zarówno w trybie podwyższonej czujności, jak i w trybie sytuacji nadzwyczajnej.
  • Dopuszczenie środków stosowanych w ostateczności w sytuacjach nadzwyczajnych: w nadzwyczajnych okolicznościach, dopiero po uruchomieniu trybu sytuacji nadzwyczajnej, Komisja będzie mogła również skorzystać z narzędzi, które będą wymagały oddzielnego uruchomienia. W takim przypadku Komisja może skierować do podmiotów gospodarczych ukierunkowane wnioski o udzielenie informacji, które mogą stać się wiążące. Może również zwrócić się do nich o przyjęcie priorytetowych zamówień na produkty istotne w kontekście kryzysu, które przedsiębiorstwa będą musiały zrealizować bądź przedstawić poważne powody uzasadniające odmowę. Ponadto przyspieszone wprowadzanie do obrotu niektórych produktów poprzez szybsze badania i akredytację, w tym poprzez ocenę zgodności, zapewni ich dostępność w sytuacjach nadzwyczajnych. Przepisy zezwalające na takie odstępstwa określono w odrębnych wnioskach towarzyszących rozporządzeniu w sprawie SMEI i dotyczących rozporządzenia i dyrektywy w sprawie zmiany szeregu uregulowań dotyczących poszczególnych produktów.

Wniosek zostanie teraz rozpatrzony przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Po przyjęciu przez współustawodawców rozporządzenia wejdą w życie dwudziestego dnia po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.