POWIERZCHNIA: 93 tys. kilometrów kwadratowych. Graniczą z Austrią, Słowacją, Ukrainą, Rumunią, Serbią, Chorwacją i Słowenią. Administracyjnie dzielą się na stolicę Budapeszt i 19 okręgów.

LUDNOŚĆ: 9,9 mln, w tym blisko 94 proc. Węgrów. W roku ubiegłym liczba ludności zmniejszyła się o 2,57 promila. Katolicy stanowią 54,5 proc., a protestanci 18,9 proc. Jedna trzecia ludności kraju skupia się w stołecznym Budapeszcie i jego okolicach.

Ponadto około 3 mln zachowujących świadomość narodową i swój język Węgrów zamieszkuje ościenne terytoria, odłączone po pierwszej wojnie światowej. W Rumunii jest ich ponad 1,4 mln, na Słowacji ponad pół miliona, w Serbii 300 tys., a na Ukrainie 160 tys.

GOSPODARKA: Sektor prywatny wytwarza obecnie ponad 80 proc. produktu krajowego brutto. 62,4 proc. PKB powstaje w usługach, 34,3 proc. w przemyśle, a 3,4 proc. w rolnictwie. W odniesieniu do zatrudnienia wskaźniki te wynoszą odpowiednio 63,4 proc., 32,1 proc, i 4,5 proc.

Bezrobocie sięga obecnie 10,8 proc. w porównaniu z 7,8 proc. pod koniec 2008 roku. 12 proc. społeczeństwa żyje poniżej progu ubóstwa.

Węgry dotkliwie odczuły skutki globalnego kryzysu finansowego. Produkt krajowy brutto zmniejszył się w 2009 roku o 6,7 proc., również w następstwie rygorystycznego ograniczenia wydatków państwa.

By móc regulować swe krótkoterminowe zadłużenie, Węgry skorzystały pod koniec 2008 roku z zaaranżowanego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy pakietu pomocowego wartości ponad 25 mld dolarów. Skumulowany deficyt finansów publicznych wynosi 78 proc. produktu krajowego brutto.

HISTORIA: Chrześcijańskie Królestwo Węgier powstało pod koniec X wieku, w około sto lat po osiedleniu się szczepów madziarskich w Basenie Karpackim. W zasięgu ich panowania znalazły się znaczne obszary z etniczną przewagą Słowian i Rumunów. W XVI wieku większość terytorium Węgier została podbita przez Turcję, a władzę nad resztą kraju objęli Habsburgowie. Zwycięskie wojny z Turkami w XVII i XVIII stuleciu Wiedeń wykorzystał do umacniania kurateli nad wyzwalanymi stopniowo Węgrami, mimo wybuchających tam powstań.

Węgierski zryw niepodległościowy w 1848 roku Austriacy stłumili przy pomocy Rosji, ale już w roku 1867, po klęsce w wojnie z Prusami, zgodzili się na przekształcenie jednolitej dotąd monarchii w dualistyczne państwo Austro-Węgier. Aspiracje narodowe Węgrów zaowocowały teraz wrogością wobec politycznych aspiracji własnych mniejszości etnicznych.

Klęska Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej oznaczała ich rozpad, a także podział terytorium samych Węgier. Utraciły one większość swego dotychczasowego obszaru na rzecz Rumunii, Jugosławii, Czechosłowacji i Austrii, której odstąpiono etnicznie niemiecki pas pogranicza, nazwany po cesji Burgenlandem.

Rewizjonizm terytorialny Węgier zbliżył je pod koniec lat 30. politycznie do Niemiec, za których aprobatą w latach 1938-40 anektowały południową Słowację, czechosłowacką dotąd Ukrainę Zakarpacką i znaczną część rumuńskiego Siedmiogrodu. Sojusz z Hitlerem stał się rzeczywistością w 1941 roku, gdy Węgry przystąpiły do wojny przeciwko Jugosławii, a następnie ZSRR.

Zajęte pod koniec wojny przez Armię Czerwoną Węgry przez kolejne ponad półwiecze dzieliły losy "europejskiej wspólnoty państw socjalistycznych". Podjętą w październiku 1956 roku spontaniczną próbę wyjścia spod kurateli Moskwy udaremniła krwawa interwencja wojsk radzieckich.

Pod koniec lat 80. Węgry stały się obok Polski pionierem przemian politycznych w regionie. Liberalizację ustrojową przypieczętowały 25 marca 1990 roku pierwsze od 45 lat wolne wybory parlamentarne. W 1999 roku Węgry przystąpiły do NATO, a w pięć lat później stały się członkiem Unii Europejskiej.

SYSTEM POLITYCZNY: Republika parlamentarna z jednoizbowym Zgromadzeniem Narodowym o czteroletniej kadencji. Powołuje ono rząd z premierem na czele. Głową państwa jest prezydent (obecnie Laszlo Solyom), wybierany przez parlament na maksymalnie dwie pięcioletnie kadencje.

Trwające od drugiej połowy 2006 roku zaburzenia polityczne sprawiły, że władzę sprawuje w tej chwili mniejszościowy rząd postkomunistycznej Węgierskiej Partii Socjalistycznej (MSZP) z Gordonem Bajnaiem jako premierem. Według sondaży, popularność socjalistów dramatycznie spadła i w najbliższych wyborach otrzymają nie więcej niż 15 proc. głosów - podczas gdy cztery lata temu było to ponad 43 proc.

Natomiast główne ugrupowanie centroprawicowej opozycji Fidesz może liczyć na wynik nie gorszy niż w 2006 roku, gdy poparło go 42 proc. głosujących.

Na prawicowo-radykalną partię Jobbik zamierza głosować 8 proc. elektoratu. Pięcioprocentowy próg mandatowy może jeszcze przekroczyć liberalna proekologiczna partia LMP. (PAP)

dmi/ ap/

int.