W 2023 roku co najmniej jedną książkę przeczytało 43% Polaków, jak wynika z badania przeprowadzonego przez Bibliotekę Narodową. Choć na pierwszy rzut oka jest to optymistyczna informacja, głębsza analiza rynku książki pokazuje skomplikowany obraz, w którym czytelnictwo, finanse wydawnictw i kondycja księgarni są ze sobą ściśle powiązane. Jak te elementy wpływają na siebie nawzajem, Szymon Glonek z Dziennika Gazety Prawnej rozmawia z dr hab. Waldemarem Rogowskim z SGH, głównym analitykiem BIK i BIG Infomonitor.
Czytelnictwo w Polsce
Pomimo wzrostu czytelnictwa w ostatnich dziesięciu latach, wciąż pozostaje wiele do zrobienia. 43% Polaków przeczytało co najmniej jedną książkę w ciągu roku, co oznacza, że aż 57% nie przeczytało ani jednej. To stawia Polskę w niekorzystnym świetle na tle innych krajów wysoko rozwiniętych, gdzie czytelnictwo jest znacznie wyższe. Czytanie książek rozwija wyobraźnię, co ma bezpośrednie przełożenie na rozwój społeczny i kulturowy.
Wpływ Czytelnictwa na rynek książki
Czytelnictwo ma bezpośredni wpływ na rynek książki, w tym na wydawców, księgarnie i samych autorów. Z danych wynika, że zadłużenie przedsiębiorstw związanych z rynkiem książki rośnie. W 2023 roku zaległości kredytowe księgarni wyniosły 14,4 miliona złotych, co stanowi wzrost o 17% w porównaniu do poprzednich lat. Autorzy również borykają się z przeterminowanymi zobowiązaniami, które wyniosły 12,4 miliona złotych.
Wydawnictwa i dystrybucja
Wydawcy książek zmagają się z problemem zadłużenia, chociaż sytuacja poprawiła się w ostatnich latach. Zadłużenie wydawców spadło z 33,3 miliona złotych w 2021 roku do 14,5 miliona złotych w 2023 roku. Kluczowym elementem w tej branży jest model biznesowy. Firmy, które są w stanie zintegrować funkcje wydawnicze i dystrybucyjne, mają przewagę nad tradycyjnymi księgarniami. Internetowe księgarnie zyskują na popularności dzięki wygodzie i dostępności, ale fizyczne księgarnie wciąż mają swoje miejsce na rynku dzięki możliwości bezpośredniego kontaktu z księgarzem i przyjaznej atmosferze.
Trendy i modele biznesowe na rynku książki
Na rynku książki wyróżniają się trzy główne modele biznesowe:
1. Model czysto internetowy – książki są zamawiane online i dostarczane bezpośrednio do klienta.
2. Model tradycyjny – małe księgarnie, często prowadzone przez pasjonatów, oferują bezpośredni kontakt i doradztwo.
3. Model hybrydowy – łączy sprzedaż online z możliwością odbioru w fizycznym punkcie.
W dużych miastach popularne są małe, niszowe księgarnie, które tworzą społeczności wokół literatury, organizując spotkania autorskie i wydarzenia kulturalne. Jednak większość sprzedaży odbywa się online, co jest bardziej opłacalne ze względu na niższe koszty operacyjne.
Przyszłość rynku książki w Polsce
Przewiduje się, że rynek książki będzie dążył do konsolidacji, gdzie kilka dużych podmiotów będzie dominować, a małe, niezależne księgarnie będą oferować specjalistyczne, niszowe produkty. Wydawcy będą musieli adaptować się do zmieniających się warunków rynkowych, rozwijając modele zintegrowane i wykorzystując technologie cyfrowe do promocji i sprzedaży książek.
Rynek książki w Polsce stoi przed licznymi wyzwaniami, ale także szansami na rozwój. Wzrost czytelnictwa jest pozytywnym sygnałem, ale konieczne są dalsze działania na rzecz promocji literatury i wspierania całego sektora wydawniczego. Kluczowe będzie zrozumienie i wykorzystanie nowych trendów, takich jak sprzedaż online i integracja różnych funkcji w ramach jednej firmy, aby zapewnić stabilność i rozwój rynku książki w Polsce.
