Chcesz mieć pewność, że przepisy SUP ciebie nie dotyczą? Wystąp teraz o interpretację

Warto, by wniosek o nią złożyli do urzędu marszałkowskiego przedsiębiorcy m.in. z branży gastronomicznej czy producenci i dystrybutorzy artykułów spożywczych, którzy używają opakowań z tworzyw sztucznych. Wtedy będą mieć jasność, czy od stycznia 2024 r. podlegają pod nowe prawo - piszą Anna Wibig i Piotr Grodkiewicz z Zespołu Akcyzy i ESG Deloitte.

Transpozycja przepisów unijnych do polskiego prawa nie jest jasna i oczywista. Przez to wiele firm nie wie, jakie nowe zobowiązania na nich ciążą, ani czy w ogóle podlegają one pod znowelizowane przepisy. Potwierdzają to pierwsze udzielone przez urzędy marszałkowskie interpretacje indywidualne z zakresu SUP.

O co chodzi

Przypomnijmy, że 24 maja 2023 r. weszła w życie zmiana ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja SUP), która miała na celu wdrożenie w Polsce przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (dalej: dyrektywa plastikowa). Nowelizacja ta wprowadziła zmiany aż w 11 innych ustawach. Podstawa nowych regulacji dotyczących plastików jednorazowego użytku została zaimplementowana do ustawy z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (dalej: u.o.p.). Warto wiedzieć, że rozstrzygnięcie o podleganiu (lub nie) pod te zobowiązania jest trudnym i często wieloetapowym procesem. Ustalenia wymaga m.in. to, czy dane opakowanie/produkt spełnia definicję jednorazowych tworzyw sztucznych, do czego jest wykorzystywane albo który podmiot w łańcuchu spełnia definicję wprowadzającego. Te pytania tylko na pozór wydają się proste. W rzeczywistości często stanowią bardzo duże wyzwanie dla firm i powołanych w nich specjalnych zespołów, które mają za zadanie prawidłową implementację nowych obowiązków.

Oprócz przeanalizowania przepisów u.o.p. jest potrzebna również znajomość m.in. regulacji dyrektywy plastikowej i przygotowanych do niej na poziomie Komisji Europejskiej wytycznych. Dokumenty te w wielu przypadkach wymagają indywidualnego rozpatrywania, w szczególności gdy trzeba rozważyć cel tych przepisów czy znaczenie poszczególnych pojęć, np. pojęcia pojedynczej porcji żywności (które nie zostały określone w dyrektywie, a mogą zależeć od zwyczajów konsumpcyjnych w Unii). Polskie przepisy implementujące unijne regulacje nie rozstrzygają tych kwestii, pozostawiając ocenę przedsiębiorcom. Tymczasem nieprawidłowe wypełnianie obowiązków wiąże się z ryzykiem powstania zaległości w opłatach oraz z ryzykiem kar administracyjnych. A to może grozić utratą reputacji firmy.

Co to oznacza w praktyce?

W codziennej działalności firmy podstawowe pytanie o objęcie działalności przepisami SUP rodzi wiele kolejnych, szczegółowych pytań odnoszących się do konkretnych produktów i czynności. Niewątpliwie przedsiębiorcy używający tworzyw sztucznych potrzebują zdiagnozowania swojej sytuacji w kontekście realizowania nowych obowiązków i wypracowania odpowiednich procedur (ewidencja, rozliczanie obowiązków, wymiana informacji w łańcuchu dostaw). Jednak w wielu przypadkach nawet szczegółowa analiza przepisów nie daje jednoznacznych i zapewniających bezpieczeństwo firmy odpowiedzi. W takiej sytuacji rozwiązaniem może być uzyskanie wiążącej dla organów interpretacji indywidualnej na podstawie prawa przedsiębiorców. Warto więc wykorzystać czas, aby uzyskać takie interpretacje, zanim wejdą w życie kluczowe przepisy.

Ważne! Zgodnie z art. 34 prawa przedsiębiorców „przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna)”.

Kto pyta

Od chwili wejścia w życie u.o.p. do końca listopada br. na stronach BIP dwóch urzędów marszałkowskich pojawiły się pierwsze interpretacje udzielone przez marszałka województwa, dotyczące stosowania przepisów SUP. Z wnioskami w tej sprawie zwróciły się bardzo różne firmy, co też pozwala zobaczyć, jak w różnych biznesach regulacje SUP muszą zostać stosowane. Interpretacje w tym zakresie zostały dotychczas wydane dla:

• przedsiębiorcy, który:

– świadczy usługę hotelową, tj. obsługę pasażerów w wagonach sypialnych w ramach zawartych umów z przewoźnikiem kolejowym (polega ona m.in. na przygotowaniu i wydaniu podróżnemu w ramach zakupionego biletu kawy/herbaty w jednorazowych kubkach z logo tego przedsiębiorcy, wydawaniu jednorazowego zestawu higienicznego z logo przewoźnika kolejowego, wydawaniu różnego rodzaju poczęstunku w jednorazowych opakowaniach bez logotypu),

– prowadzi w pociągach usługę gastronomiczną w ramach umowy zawartej z przewoźnikiem, a także

– prowadzi stacjonarnie działalność gastronomiczną (punkty gastronomiczne – kantyny, produkcja żywności w kuchni centralnej oraz świadczenie usług cateringowych na rzecz indywidualnych klientów);

• drukarni fleksograficznej wykonującej druk na opakowaniach spożywczych i higienicznych z tworzyw sztucznych;
• sieci handlowej, która:

– wprowadza do obrotu produkty pod marką własną, produkowane i pakowane przez innego przedsiębiorcę,

– dokonuje importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów, zarówno oznaczonych marką własną, jak i ogólnodostępnych,

– zleca innemu podmiotowi produkcję kubków oznaczonych własnym logo oraz wieczek przeznaczonych do sprzedaży kawy na stacjach paliw;

• producentów produktów śniadaniowych takich jak musli, owsianki, granole oraz oferujących pasty orzechowe, owoce liofilizowane czy orzechy;
• sklepu internetowego zajmującego się sprzedażą detaliczną kubków wykonanych w całości lub części z tworzyw sztucznych (sprzedaż głównie nabywcom detalicznym z wystawieniem paragonu lub faktury VAT);
• przedsiębiorcy, który świadczy usługi cateringowe w systemie diety pudełkowej polegającej na dostawie zamawianych drogą elektroniczną zestawów składających się z różnej liczby posiłków.

Wnioski z marszałkowskich decyzji

Mimo indywidualnego charakteru interpretacji i ich odniesienia do wąsko przedstawionego stanu faktycznego (co w przypadku przepisów SUP jest wyjątkowo ważne, ponieważ ocenie podlega wiele czynników indywidualnych) można podjąć się próby wyciągnięcia ogólnych wniosków z dostępnych interpretacji. Przede wszystkim warto zauważyć, że na siedem dostępnych interpretacji jedynie w trzech organ uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe w całości. To potwierdza, jak duże trudności w identyfikacji i zrozumieniu nowych obowiązków mają przedsiębiorcy. Pokazuje to również, że same organy mają inne podejście do interpretacji nowych regulacji niż firmy. Wnioski tych ostatnich są często skomplikowane, a wnioskodawcy zadają po kilka pytań odnośnie do swojej działalności. To pokazuje, że poziom skomplikowania biznesu nie został odzwierciedlony w przepisach.

Wszystkie wydane interpretacje dotyczą obowiązków związanych z pobieraniem lub uiszczaniem:

• opłaty od użytkownika końcowego, tzw. opłaty konsumenckiej (art. 3b i załącznik 6 ustawy produktowej) oraz
• opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (art. 3k i załącznik 9 u.o.p.).

Z pewnością te dwa typy obowiązków rodzą najwięcej wątpliwości wśród przedsiębiorców.

Problematyka poruszana w interpretacjach dotyczy też m.in. ustalenia faktycznego użytkownika końcowego; definicji przedsiębiorcy jako podmiotu podlegającego pod przepisy SUP, w szczególności w kontekście zlecania produkcji i używania logo danego podmiotu; działalności w łańcuchu dostaw/franczyzy; importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów (produktów w rozumieniu ustawy produktowej, ale również tzw. produktów końcowych w rozumieniu zapakowanych towarów), specyfiki pakowanych towarów oraz liczby porcji; sprzedaży przez internet; pojęcia jednostki gastronomicznej; jednostki handlu detalicznego oraz jednostki handlu hurtowego; możliwości szacowania opłaty. Pojawiło się również wiele pytań dotyczących specyfiki produktu spożywczego i sposobu jego spożycia, jak i pytanie o małą dekorację wkładaną do posiłku częściowo pokrytą tworzywem sztucznym.

Zarówno występujący o interpretacje indywidualne, jak i organy je wydające powołują się nie tylko na u.o.p., lecz także na przepisy dyrektywy plastikowej i opublikowane do niej wytyczne. W przypadku jednej interpretacji ciekawy jest fakt jednoczesnego przywoływania przez organ definicji z dyrektywy plastikowej przy późniejszym podkreślaniu, że dyrektywa ta wiąże państwa członkowskie w odniesieniu do rezultatu, pozostawiając krajom członkowskim swobodę wyboru formy i środków. Organ stwierdził m.in., że „skoro zatem w ustawie implementującej dyrektywę brak jest odniesienia do liczby porcji, stąd też nie ma podstaw, aby je stosować przy ocenie, czy dany produkt spełnia definicję produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, podlegającego wskazanym w ustawie obowiązkom”. Takie podejście organu rodzi wątpliwości, czy i w jakim zakresie przy interpretacji przepisów SUP brać pod uwagę zapisy dyrektywy plastikowej i opracowanych wytycznych. Należy podkreślić, że jest to jedyna interpretacja o takim wydźwięku. Pozostałe posiłkują się argumentacją wykorzystującą oba dokumenty europejskie.

Zyska tylko wnioskodawca

Każda z interpretacji porusza inne problemy i pytania związane z interpretacją przepisów SUP, jednak żadna z nich nie wydaje się być odosobnionym przypadkiem na rynku. To pokazuje, jak wiele pytań mogą rodzić nowe przepisy ustawy produktowej w kontekście wielości sytuacji faktycznych występujących u przedsiębiorców. Jednak, co bardzo ważne, należy pamiętać, że ochrona z interpretacji przysługuje jedynie wnioskodawcy. A zatem nawet jeśli dostępna interpretacja wskazuje, w jaki sposób organ podchodzi do stosowania danego przepisu, to przedsiębiorca inny niż sam wnioskodawca może to traktować jedynie jako wskazówkę, jeśli u niego występuje podobne zagadnienie jak opisane w stanie faktycznym we wniosku. Co więcej, wystąpienie o interpretację indywidualną jest także ważne z tego powodu, że już pojawiły się interpretacje, które prezentują odmienny pogląd organu na, wydawałoby się, bardzo podobny stan faktyczny.

Co dalej?

Mała liczba wydanych do tej pory interpretacji indywidualnych właściwie dziwi. Z jednej strony na rynku widać bardzo dużą niepewność dotyczącą tego, czy dana firma identyfikuje swoją działalność jako tę, która podlega pod obowiązki ze wspomnianej ustawy. Z drugiej zaś niewiele wydanych interpretacji i stosunkowo nieduża liczba wpisów rejestrowych w BDO w zakresie podlegania pod SUP sugeruje, że znaczna część przedsiębiorców jest nadal na wstępnym etapie rozpoznania przepisów SUP. Tymczasem, jak już wspomnieliśmy, z uwagi na konieczność prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości za 2023 r. oraz wejście w życie obowiązków „opłatowych” od początku 2024 r. grudzień jest ostatnim momentem na wdrożenie odpowiednich procedur w firmie w tym zakresie bądź na wystąpienie o własną interpretację indywidualną. Przy czym dotychczas wydane interpretacje pokazują, że przy wnioskowaniu o interpretację ważne jest odpowiednie przeanalizowanie i zredagowanie wniosku, co wymaga dobrej znajomości przepisów i występujących sytuacji faktycznych. Interpretacja indywidualna udzielona na właściwie przemyślany wniosek jest bardzo skutecznym narzędziem, które daje ochronę w przypadku przyjęcia rozwiązań potwierdzonych przez marszałka. ©℗