Immunitet – prawo nietykalności przez organy państwowe pewnych osób fizycznych, a niekiedy prawnych – uprzywilejowanych ze względu na charakter bądź stanowisko.

Immunitet parlamentarny

Immunitet parlamentarny – przywilej przysługujący członkowi parlamentu, którego istotą jest stworzenie warunków nieskrępowanej działalności, a tym samym niezależnego funkcjonowania władzy ustawodawczej. Oznacza, że od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej. Posłom przysługuje także przywilej nietykalności parlamentarnej – nie mogą być zatrzymani lub aresztowani bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia na gorącym uczynku, i jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Przepisy te stosuje się odpowiednio do senatorów.

Immunitet dyplomatyczny

Immunitet dyplomatyczny wraz z przywilejami dyplomatycznymi i konsularnymi stanowi instytucję prawa międzynarodowego, polegającego na wyłączeniu określonej grupy osób występujących w imieniu państwa za granicą spod jurysdykcji tamtejszych sądów i innych władz, a także przepisów prawa, celem zapewnienia im swobodnego i bezpiecznego wykonywania przez nich funkcji dyplomatycznych. Przyznawanie przywilejów dyplomatycznych i konsularnych jest uzależnione zwykle od wzajemności, naruszenie ich powoduje retorsję (odwet). Przywileje dyplomatyczne obejmują przede wszystkim: nietykalność osobistą, immunitet jurysdykcyjny (pełny w sprawach karnych, ograniczony w cywilnych i administracyjnych), nietykalność korespondencji, nietykalność placówek oraz rezydencji, zwolnienia od podatków, ceł, świadczeń osobistych. Z przywilejów dyplomatycznych korzystają dyplomatyczni przedstawiciele państw obcych i zamieszkałe z nimi rodziny, personel dyplomatyczny, kurierzy dyplomatyczni. Analogiczne przywileje przysługują w razie pobytu na terytorium obcego państwa głowie państwa oraz szefowi i członkom rządu i niektórym funkcjonariuszom międzynarodowym (np. sekretarz generalny ONZ). Przedstawiciel dyplomatyczny nie jest obowiązany do składania zeznań w charakterze świadka. Immunitety konsularne mają węższy zakres niż dyplomatyczne – chronią daną osobę czy miejsce jej urzędowego przemieszczania się w trakcie wykonywania funkcji konsularnych.

Magdalena Wojtuch

Podstawa prawna

  • - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
  • - Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu RP (t.j. MP z 2002 r. nr 23, poz. 398).
  • - Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 września 1961 r. (t.j. Dz.U. z 1965 r. nr 37, poz. 232).