Do jutra gminy powinny przekazać ankiety aktualizujące plany oczyszczania ścieków do regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Od tego m.in. zależy, czy otrzymają wsparcie na inwestycje kanalizacyjne
Wypełnienie ankiet to wymóg kolejnej aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). Jednak problem w tym, że choć Wody Polskie wydały dokument zawierający wytyczne dla samorządów, mający pomóc w uzupełnieniu ankiety, to nie jest on precyzyjny i rodzi sporo wątpliwości. Tymczasem – jak wynika z komunikatu opublikowanego na stronie internetowej Wód Polskich – zapisy KPOŚK po VI aktualizacji „decydować będą o możliwości pozyskiwania środków finansowych przez samorządy na inwestycje realizowane w latach przyszłych. Dlatego też rzetelne i terminowe wypełnienie formularza aktualizacyjnego będzie kluczem do dalszych inwestycji i poprawy jakości życia mieszkańców aglomeracji”. Tak więc w gminach znajdujących się na terenach wyznaczonych programem aglomeracji uwzględnienie inwestycji kanalizacyjnych w KPOŚK ma niebagatelne znaczenie. A tym samym kluczowe jest dla nich prawidłowe wypełnienie ankiety.
Jak określić ceny do 2027 r.
Dokument „Mapa drogowa dla aglomeracji ubiegających się o ujęcie w VI aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych” oprócz harmonogramu prac nad aktualizacją zawiera również określenie zakresu ankiety oraz założenia i warunki ujęcia aglomeracji w VI aktualizacji KPOŚK. Z wytycznych wynika, że ankieta ma zawierać informacje o inwestycjach trwających i planowanych do realizacji na terenie aglomeracji od 1 listopada 2019 r. do 31 grudnia 2027 r. W tym miejscu pojawiły się wątpliwości, czy zaliczać do nich jeszcze niezrealizowane inwestycje, a już uwzględnione w poprzednich aktualizacjach KPOŚK, w tym ujęte w V aktualizacji.
Wyzwaniem jest też to, jak sprostać obowiązkowi przedstawienia kalkulacji cen za ścieki przed i po zakończeniu realizacji danej inwestycji. Samorządy nie otrzymały żadnych wskazówek co do sposobu kalkulacji tych cen. Wytyczne nie precyzują, jakie koszty uwzględnić należy w takiej prognozie cenowej, a także, jakimi zasadami kierować się przy jej kalkulowaniu. Bezpośrednie zastosowanie zasad kształtowania taryfowych cen i stawek opłat (które wydają się sugerować Wody Polskie) z rozporządzenia ministra gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej z 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz.U. z 2018 r. poz. poz. 472) wydaje się dość karkołomne. Choćby z tego względu, że nie sposób dziś oszacować wzrost takich kosztów jak wysokość danin publicznych, ceny energii, materiałów czy też koszty pracy. W świetle zaś wytycznych prognoza winna obejmować okres aż do 2027 r.
Opinia bez podstawy prawnej
Kolejny problem to obowiązek załączenia opinii rad gmin wchodzących w skład aglomeracji, jeżeli realizacja inwestycji wpłynie na daną gminę. Choć autorzy wytycznych nie precyzują, o jaki wpływ chodzi, zasadne jest przyjęcie, że należy rozumieć pod tym sformułowaniem wpływ na ceny ścieków. Próżno szukać jednak w przepisach podstaw prawnych dla wyrażenia takiej opinii przez organ uchwałodawczy gminy. Rozwiązaniem może być odwołanie się do uchwały tego organu zatwierdzającej wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w eksploatacji przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Mapa drogowa milczy niestety na ten temat, choć stanowi, że wymagane będzie potwierdzenie informacji, czy planowana inwestycja została wskazana m.in. w przywołanym wieloletnim planie.
Ponowna weryfikacja?
Przedstawione wyżej wątpliwości mają wspólny mianownik. Gdyby przyjąć, że ankieta powinna obejmować wszystkie planowane inwestycje (także te ujęte już w ramach poprzednich aktualizacji KPOŚK, a dotychczas niezrealizowane), to rodzi się pytanie o celowość opracowania prognozy cenowej oraz wyrażania opinii rad gmin. Doprowadziłoby to bowiem do sytuacji, w której ponownie weryfikowane byłyby inwestycje objęte już w poprzednich latach aktualizacjami KPOŚK.
Zgodnie z mapą drogową RZGW będą teraz weryfikowały ankiety otrzymane od gmin w zakresie liczby aglomeracji oraz aktów prawa miejscowego potwierdzających wyznaczenie aglomeracji. W okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2020 r. dokument przewiduje dalszą weryfikacje (prawdopodobnie na poziomie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej) oraz ewentualny kontakt z gminami i uzupełnianie brakujących danych. Należy zatem mieć nadzieję, że Wody Polskie pozwolą samorządom na ewentualne sprostowanie przedłożonych danych oraz informacji zawartych w ankietach. Czasu nie jest jednak zbyt wiele, gdyż końcowa baza danych na potrzeby aktualizacji ma być gotowa zgodnie z planem w marcu 2020 r.
Biorąc pod uwagę wyżej zasygnalizowane problemy, warto byłoby jednak, by Wody Polskie rozważyły przedłużenie terminu do złożenia ankiet przez samorządy oraz bezzwłocznie wyjaśniły podstawowe wątpliwości. ©℗
Szóste podejście
Tegoroczna aktualizacja KPOŚK jest szóstą z kolei. Generalny cel programu to ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczonych ścieków, a w efekcie ochrona środowiska wodnego. Narzędziem do osiągnięcia tego jest realizacja inwestycji ujętych w KPOŚK. Dokument ten ma zatem charakter strategiczny. Dlatego też, zgodnie z art. 96 ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2268 ze zm.), KPOŚK winna być aktualizowana co najmniej raz na cztery lata. Ostatnia taka aktualizacja miała miejsce w 2017 r.
Krajowy program jest podstawowym instrumentem wdrażania postanowień dyrektywy Rady 91/271/EWG z 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz.U. WE L 135 z 1991 r., s. 40 ze zm.), tzw. dyrektywy ściekowej. Na mocy Traktatu akcesyjnego przepisy dyrektywy ściekowej nie obowiązywały w naszym kraju w pełni do 31 grudnia 2015 r. Obecnie Polska jest już zobowiązana do wdrożenia wymagań dyrektywy i osiągnięcia w określonej liczbie aglomeracji zgodności z jej normami. ©℗
