To inaczej zapobieganie – złym zjawiskom i zagrożeniom, usuwanie ich przyczyn. Składają się na to różnego rodzaju działania prowadzone przez instytucje i służby państwowe, organizacje społeczne i inne podmioty, które muszą (ze względu np. na obowiązki wynikające z ustaw) lub chcą pełnić rolę prewencyjną. Są to np. policja, straż pożarna, inspekcja pracy, ubezpieczyciele, lokalne społeczności.
Działania te mają różnorodny charakter, a przede wszystkim polegają na uświadamianiu, jakie zachowania albo ich brak jest źródłem określonych zagrożeń, co jest dozwolone, a co zabronione i że naruszanie prawa jest karalne. W parze z uświadamianiem idą nierzadko kontrole stanu przestrzegania przepisów i norm.
Prewencja jest skierowana z jednej strony na tych, którzy mogą być sprawcami niedozwolonych czynów, z drugiej – na tych, którzy mogą być poszkodowanymi. Działalność prewencyjna skierowana natomiast na potencjalnych sprawców niedozwolonych czynów nie sprowadza się tylko do szerzenia wiedzy.

Zapobieganie zagrożeniom

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Do bardziej znanych programów Komendy Głównej Policji należy „Bezpieczne miasto”. W jego ramach, przy współpracy samorządów, fundacji, terenowej administracji rządowej prowadzone są takie programy, jak np. „Policyjny program edukacyjny” dla kilkunastoletnich dzieci, „Żyj normalnie”, „Bezpieczna szkoła”, „Mój dzielnicowy”. Ponadto w kilkudziesięciu gminach z inicjatywy Policji powołano stowarzyszenia i fundacje, które wspierają działania prewencyjne.

Pojęcie prewencja najczęściej kojarzy się z przestępczością kryminalną, a walką z nią zajmuje się przede wszystkim policja. U jej podstaw leży głównie zapobieganie zagrożeniom przez usuwanie ich przyczyn. Policja nie działa jednak sama. Ograniczenie zagrożeń przestępczych – w tym przeciwdziałanie przestępczości nieletnich – zależy bowiem również od współdziałania wielu instytucji i podmiotów, na co policja stara się wpłynąć. Ona także inspiruje lokalne (np. osiedlowe) działania samopomocowe, włącza do akcji prasę, radio, telewizję – upowszechniając w ten sposób wiedzę na temat działań prowadzonych przeciw przestępczości i propagując zasady tzw. bezpieczeństwa sytuacyjnego. Policjanci z prewencji udzielają ponadto doraźnej pomocy.

Programy realizowane w ramach takiej prewencji ukierunkowane są na najbardziej zagrożone skutkami przestępczości grupy społeczne – dzieci, młodzież, kobiety, osoby starsze i niepełnosprawne, drobnych przedsiębiorców.

Pod kontrolą Straży Pożarnej

Prewencją zajmuje się także Państwowa Straż Pożarna. Jej główne zadania w tej dziedzinie mają charakter kontrolno-rozpoznawczy na rzecz ochrony przeciwpożarowej, co polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem.

W razie stwierdzenia uchybień PSP może nakazać ich usunięcie, wstrzymanie robót, zakazać używania maszyn, środków transportowych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru. Do PSP należy też m.in. ocena projektów budowlanych pod względem ochrony przeciwpożarowej.

Inspekcja pracy

Również Państwowa Inspekcja Pracy podejmuje działania prewencyjne. Prowadzone np. przez nią kampanie informacyjne przypominają przede wszystkim pracodawcom o ich obowiązkach wobec pracowników, pracownikom natomiast o ich prawach, a także obowiązkach, od których spełnienia zależy m.in. ich bezpieczeństwo. Okręgowe inspekcje udzielają bezpłatnych porad z zakresu praw pracowniczych, bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 7, poz. 58 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229).
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1230 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 124, poz. 1362 z późn. zm.).