obligacje

Jest to instrument finansowy (papier wartościowy), w którym jedna strona, zwana emitentem obligacji, stwierdza, że jest dłużnikiem drugiej strony, zwanej obligatariuszem (jest to właściciel obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji. Emisja obligacji jest formą zaciągnięcia kredytu. Kredytodawcą jest obligatariusz, czyli właściciel obligacji. Kredytobiorcą jest emitent obligacji. Obligacje skarbowe są papierami wartościowymi, które są sprzedawane w celu pozyskania pieniędzy przez państwo. Obligacje mogą emitować państwa, gminy, przedsiębiorstwa. W Polsce najlepiej rozwinięty jest rynek obligacji skarbowych (państwowych).

Pierwotnie obligacje miały postać materialną – papieru wartościowego, obecnie ich nabywca otrzymuje jedynie potwierdzenie zakupu. Skarb Państwa sprzedaje obligacje obywatelom na tak zwanym rynku pierwotnym, korzystając z usług pośredników. Niektóre obligacje są przedmiotem handlu na giełdzie, wówczas mamy do czynienia z tak zwanym obrotem wtórnym. Celem emisji obligacji skarbowych jest zazwyczaj finansowanie bieżących potrzeb budżetu państwa. Detaliczne obligacje państwowe są emitowane na dwa, trzy, cztery lub pięć lat, a szczegóły emisji (termin wykupu, wysokość i sposób naliczania odsetek, możliwość obrotu na rynku wtórnym) są zawsze precyzyjnie określane w dokumentach emisyjnych.

W przypadku obligacji komunalnych emitentem jest gmina, a pieniądze uzyskane ze sprzedaży obligacji są przeznaczane na finansowanie wydatków lokalnych. Emitentem obligacji może być również przedsiębiorstwo. Emisja akcji oznacza konieczność podzielenia się władzą w firmie przez dotychczasowych akcjonariuszy. W przypadku obligacji firma zaciąga tylko zobowiązanie, które musi w określonym czasie zwrócić wraz z należnymi odsetkami.

Najważniejsze cechy obligacji:

* termin wykupu – jest to termin, po upływie którego emitent zobowiązany jest dokonać wykupu, tzn. zwrócić zaciągnięty kredyt właścicielowi obligacji;

* wartość (cena) nominalna – jest to wartość, którą emitent zwraca w dniu wykupu;

* cena emisyjna – jest to cena, po której obligacja jest sprzedawana w momencie emisji pierwszemu właścicielowi;

* oprocentowanie – określa wielkość odsetek od zaciągniętego kredytu; wyrażone jest w procentach wartości nominalnej; zwykle odsetki płacone są regularnie, np. co rok, co pół roku, co kwartał.

Rodzaje obligacji

Wyróżnia się: obligacje o stałym oprocentowaniu, obligacje o zmiennym oprocentowaniu oraz obligacje zerokuponowe.
Obligacje o stałym oprocentowaniu to takie obligacje, których oprocentowanie jest znane i nie zmienia się przez cały czas do terminu wykupu. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu to takie obligacje, których oprocentowanie zmienia się w okresach odpowiadających płatnościom odsetek. Oprocentowanie to zależy od ustalonego wskaźnika, którym może być np. stopa rentowności bonów skarbowych (w okresie poprzedzającym płatność odsetek). Obligacje zerokuponowe to obligacje, od których nie są płacone odsetki, emitowane po cenie niższej niż nominalna, a wykupywane po cenie nominalnej.

Na świecie pojawia się wiele bardziej złożonych rodzajów obligacji, np.:

* obligacje zamienne – w tym przypadku właściciel ma prawo do zamiany obligacji na inny instrument finansowy, np. zamiana obligacji pewnej spółki na jej akcje;

* obligacje z opcją wykupu na żądanie emitenta (call) – emitent ma prawo zażądać wykupu przed ustalonym terminem;
* obligacje z opcją sprzedaży na żądanie właściciela (put) – właściciel ma prawo zażądać wykupu przed ustalonym terminem.

Obligacje mogą być sprzedawane w innym kraju niż kraj emitenta. Nazywa się je wówczas euroobligacjami.

Obrót

Obligacjami obraca się na rynku pierwotnym i wtórnym. O rynku pierwotnym obligacji mówimy wtedy, gdy obligacje są sprzedawane pierwszemu właścicielowi. Następnie obligacje trafiają na rynek wtórny, gdzie odbywa się właściwy nimi obrót. Rynek pierwotny obligacji skarbowych w Polsce to przetargi obligacji lub oferta sprzedaży za pośrednictwem biur maklerskich. Rynek wtórny obligacji w Polsce to Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie lub Centralna Tabela Ofert (CeTO).
Zmiany stóp procentowych powodują zmiany wymaganych stóp dochodu inwestorów, co z kolei powoduje zmianę wartości obligacji. Wzrost stóp procentowych powoduje spadek wartości obligacji o stałym oprocentowaniu i obligacji zerokuponowych, a spadek stóp procentowych powoduje wzrost wartości obligacji o stałym oprocentowaniu i obligacji zerokuponowych.

Sposoby inwestowania

Inwestycje w obligacje należy preferować, gdy inwestorowi zależy na ograniczaniu ryzyka. Należy wówczas inwestować w obligacje skarbowe i trzymać je do terminu wykupu.
Inną zasadą jest inwestowanie w obligacje o długości okresu do terminu wykupu zbliżonej do horyzontu inwestycyjnego. Jeśli np. inwestor spodziewa się większych wydatków za dwa lata, wówczas powinien inwestować w dwuletnie obligacje skarbowe. Z kolei chęć zwiększania stopy dochodu prowadzi do konieczności inwestowania w obligacje o dużym poziomie ryzyka.