Pojęcie ekonomiczne, oznaczające wartość zużycia trwałych składników majątku przedsiębiorstwa. Wartość ta odpowiada nakładom, jakie są konieczne do utrzymania sprawności technicznej oraz do odtworzenia (zastąpienia nowymi) składników majątku trwałego po tym, gdy się one zużyją. Przy czym przez pojęcie trwałych składników majątku przedsiębiorstwa należy rozumieć takie składniki, które użytkowane są w dłuższym okresie, a więc nie ulegają zużyciu w normalnym procesie produkcji.

Z punktu widzenia praktyki kluczowe znaczenie ma przede wszystkim amortyzacja podatkowa i bilansowa. Rozróżnienie to wynika z reguł, według których dokonuje się amortyzacji. Jeżeli są to reguły wynikające z prawa podatkowego, mamy do czynienia z amortyzacją podatkową. Jeżeli są to reguły prawa bilansowego (przepisy o rachunkowości) – z amortyzacją bilansową.
Obecnie amortyzacja podatkowa to przede wszystkim kategoria kosztowa. Stanowi ona pewien sposób zaliczania wydatków ponoszonych przez przedsiębiorstwo na nabycie lub wytworzenie majątku trwałego, czyli takiego, który nie ulega szybkiemu zużyciu w normalnym cyklu produkcji, do kosztów uzyskania przychodów. Podstawowym kryterium zaliczenia składnika majątku do środków trwałych jest przewidywany okres ich używa-nia dłuższy niż rok. Sama amortyzacja polega na wpisywaniu w koszty określonej części wydatków poniesionych na zakup lub wytworzenie składnika majątku, np. określonej maszyny, linii technologicznej, ale też np. licencji itp. praw majątkowych. Z reguły odbywa się według określonej stawki procentowej. Jeśli np. stawka taka wynosi 20 proc., w ciągu roku kosztem jest tylko 1/5 wydatków poniesionych na ten cel, a amortyzacja, czyli wpisywanie takiego zakupu do kosztów uzyskania przychodów, trwa w sumie 5 lat. Stawka może też wynikać z przewidywanego okresu używania. W takim przypadku przepisy przewidują z reguły, że nie może to być krócej niż pewien z góry założony okres, np. 2 lata. Wówczas wiadomo, że maksymalna stawka amortyzacji to 50 proc. Odpisów dokonuje się albo miesięcznie, albo kwartalnie, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego.

PRZYKŁAD
Podatnik nabył licencję na system operacyjny i zaliczył ją do wartości niematerialnych i prawnych.
Z uwagi na to, że wartość licencji jest niższa niż 3500 zł (to kwota umożliwiająca dokonanie jednorazowego odpisu), podatnik postanowił dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania licencji do używania (np. w styczniu 2005 r.). Dokonany w ten sposób odpis amortyzacyjny zaliczył do kosztów uzyskania przychodów.

Marek Kutarba

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).