Usługi opiekuńcze i specjalne usługi opiekuńcze to forma pomocy przysługująca osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona. Przysługują również osobom, które wymagają pomocy innych osób, jeśli najbliżsi nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Warunki ustalania pomocy określa rada gminy w drodze uchwały. Wyjątek stanowią specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi.