Przekaz – konstrukcja prawna, polegająca na uproszczeniu stosunków między trzema kontrahentami przez ominięcie jednego z nich i spełnienie świadczenia do rąk trzeciego ze zwolnieniem pozostałych. Zgodnie z art. 9211 k.c., kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.

Przekaz stanowi podstawę wielu innych konstrukcji prawnych, np. akredytywy, czeku, weksla trasowanego.
Odbiorca to osoba, która ma uzyskać finalną zapłatę na podstawie stosunku zapłaty. Przekazujący to dłużnik odbiorcy, a przekazany to dłużnik przekazującego, który ma spełnić świadczenie bezpośrednio do rąk odbiorcy.
Przekaz jest czynnością jednostronną. Oświadczenie przekazującego musi być złożone przekazanemu albo odbiorcy (nie wymaga zachowania szczególnej formy). Przedmiotem przekazu mogą być świadczenia pieniężne lub rzeczy zamienne. Sporne jest, czy także usługi. Przekaz nie jest zobowiązaniem ani rozporządzeniem, ale czynnością upoważniającą, i to upoważnieniem podwójnym. Przekazany zostaje upoważniony do spełnienia świadczenia do rąk odbiorcy na rachunek przekazującego (w wykonaniu jego zobowiązania). Odbiorca zaś zostaje upoważniony do przyjęcia świadczenia od przekazanego, ale na rachunek przekazującego. Udzielenie tego upoważnienia powoduje, że jedno świadczenie stanowi wykonanie dwóch zobowiązań.
Jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy, że przyjmuje przekaz, obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie. W takim wypadku przekazany może powoływać się tylko na zarzuty wynikające z treści przekazu oraz na zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem roku.
Jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi.
Jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej.




PRZYKŁAD
Marian W. był winien Janowi Ch. 10 000 zł. Z kolei taką samą kwotę Jan Ch. miał oddać Jerzemu W. Przy zastosowaniu konstrukcji przekazu Marian W. może od razu oddać pieniądze Jerzemu W. (pomimo faktu, że nie był wobec niego zobowiązany) z tym skutkiem, że wygaśnie dług Mariana W. i Jana Ch.
PRZYKŁAD
Janina S. była winna Stefanowi D. 4000 zł. W związku z tym, że miała dłużnika w osobie Marka I., który był jej winien 8000 zł, poleciła, aby to on zapłacił Stefanowi D. należną kwotę, na co Marek I. wyraził zgodę. Dług pani Janiny wygaśnie jednak dopiero wówczas, gdy Marek I. rzeczywiście spełni świadczenie. W związku z taką konstrukcją odbiorca (Stefan D.) ma dwa roszczenia o to samo – wobec przekazującego (Janiny S.), jak i wobec przekazanego (Marka I., wynikające z przyjęcia przekazu). Należy przyjąć, iż najpierw powinien dochodzić roszczenia przysługującego mu przeciw przekazanemu. Wykonanie roszczenia wobec przekazującego pozostaje w tym czasie w zawieszeniu – do jego realizacji może dojść tylko wtedy, jeśli w wyznaczonym terminie Marek I. nie spłaci długu.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany go nie przyjął albo nie spełnił świadczenia.
Adam Malinowski

Podstawa prawna
Art. 9211–9215 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).