prywatyzacja

Jest to proces przekształceń własnościowych w gospodarce rozpoczęty w Polsce w okresie transformacji ustrojowej i gospodarczej po roku 1989.
Obowiązują dwie metody prywatyzacji:

* pośrednia, w tym:

- oferta ogłoszona publicznie,

- przetarg publiczny,

- rokowania podjęte na podstawie publicznego zaproszenia,

- przyjęcie oferty przez podmiot ogłaszający wezwanie,

* bezpośrednia, w tym:

- sprzedaż przedsiębiorstwa,

- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,

- oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółce.

Prywatyzacja pośrednia

Prywatyzacja pośrednia polega na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach. Procesem poprzedzającym jest komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego, która może być dokonana w innym celu niż prywatyzacja. Przedsiębiorstwo państwowe, na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej lub jego organu założycielskiego, a także z inicjatywy Ministra Skarbu Państwa, może zostać przez tego ministra przekształcone w spółkę akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością (komercjalizacja). Spółka wstępuje, jeśli ustawa nie stanowi inaczej, we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków. Od dnia zmiany formy organizacyjnoprawnej (dzień komercjalizacji) powstała w tym trybie spółka działa na podstawie ustawy – Kodeks spółek handlowych, ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz statutu/umowy spółki. W spółce powstałej wskutek komercjalizacji Skarb Państwa obejmuje, do czasu prywatyzacji, 100 procent odpowiednio: akcji lub udziałów. Minister Skarbu Państwa reprezentuje Skarb Państwa – jako jedynego akcjonariusza/wspólnika takiej spółki – na walnym zgromadzeniu/zgromadzeniu wspólników.

Publiczny obrót akcjami

Publiczny tryb zbywania akcji polega na poszukiwaniu potencjalnych inwestorów w trybie:

* oferty ogłoszonej publicznie,

* przetargu publicznego,

* rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia albo

* przyjęcia oferty złożonej przez podmiot ogłaszający wezwanie.

Zapewnienie publicznego charakteru zbywania akcji Skarbu Państwa wymaga ogłoszenia oferty zbycia akcji, zaproszenia do składania ofert w przetargu lub zaproszenia do rokowań co najmniej w jednym dzienniku o zasięgu ogólnopolskim oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.
Zbywanie akcji/udziałów spółek Skarbu Państwa w innym trybie niż publiczny wymaga zgody Rady Ministrów. Naruszenie ustawowych wymogów dotyczących trybu zbycia akcji/udziałów spółek Skarbu Państwa skutkuje nieważnością czynności prawnej.

Przed zaoferowaniem do zbycia akcji lub udziałów spółki powstałej w wyniku komercjalizacji dokonuje się szczegółowej analizy sytuacji prawnej majątku spółki, stanu i perspektyw rozwoju spółki, oszacowania wartości przedsiębiorstwa oraz oceny realizacji obowiązków wynikających z tytułu wymagań ochrony środowiska.

Prywatyzacja bezpośrednia

Głównym założeniem prywatyzacji bezpośredniej jest stworzenie możliwości dokonywania szybkich zmian własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych, określanych jako małe i średnie. Prywatyzacja bezpośrednia znajduje zastosowanie głównie w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw i następuje poprzez sprzedaż, wniesienie do spółki lub oddanie do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa. Prywatyzacja ta realizowana jest bez przyjmowania przez przedsiębiorstwo państwowe formy organizacyjnoprawnej w postaci jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. Podmiotami uczestniczącymi w procesie prywatyzacji bezpośredniej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Cechą wyróżniającą prywatyzację bezpośrednią jest dokonywanie jej przez organy założycielskie przedsiębiorstw państwowych w imieniu Skarbu Państwa, za zgodą Ministra Skarbu Państwa. Proces przygotowania i realizacji prywatyzacji bezpośredniej jest zdecentralizowany – decydującą rolę odgrywają tu organy założycielskie – 16 wojewodów. Minister Skarbu Państwa w ustawowym zakresie kontroluje i nadzoruje prywatyzację bezpośrednią przez wyrażenie zgody na uruchomienie realizacji poszczególnych projektów. Prywatyzacja bezpośrednia realizowana jest z uwzględnieniem zobowiązań wobec pracowników (utrzymanie miejsc pracy, pakiety osłon socjalnych) i inwestycji, w tym ochrony środowiska.
Forma prywatyzacji bezpośredniej, jaką jest sprzedaż przedsiębiorstwa, może być stosowana do wszystkich przedsiębiorstw, zwłaszcza do przedsiębiorstw słabszych ekonomicznie, które wymagają inwestycji. Zapłata za przedsiębiorstwo może być dokonywana w ratach. Zgodnie z ustawą o komercjalizacji i prywatyzacji, pierwsza rata wynosi co najmniej 20 procent ustalonej ceny. Pozostała część może być spłacana w oprocentowanych ratach do 5 lat. Kolejną formą prywatyzacji bezpośredniej jest wniesienie przedsiębiorstwa do spółki. Polega na tym, iż Skarb Państwa wnosi do spółki aport w postaci przedsiębiorstwa i obejmuje w zamian odpowiednią liczbę udziałów albo akcji. Ta forma prywatyzacji znajduje zastosowanie szczególnie w przypadku prywatyzacji małych i średnich przedsiębiorstw, wymagających znacznych nakładów, w tym na inwestycje, ponadto ma na celu zapewnienie wejścia do spółki wiarygodnych inwestorów strategicznych (krajowych i zagranicznych). Do spółki mogą przystąpić również pracownicy, wierzyciele (konwersja wierzytelności) i inne podmioty.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 czerwca 1997 r. w sprawie zakresu analizy spółki oraz przedsiębiorstwa państwowego, sposobu jej zlecania, opracowania, zasad odbioru i finansowania oraz warunków, w razie spełnienia których można odstąpić od opracowania analizy (Dz.U. nr 69, poz. 408).
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie trybu zbywania akcji Skarbu Państwa (Dz.U. nr 286, poz. 2871).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu finansowania zbywania akcji oraz formy i warunków zapłaty za akcje nabywane od Skarbu Państwa (Dz.U. nr 269, poz. 2666).
Art. 86, 151 i 154 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 49, poz. 447).
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 171, poz. 1397).