WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w ustawach.

Jest to jednostka samorządu terytorialnego, rozumiana jako wspólnota samorządowa (tworzą ją mieszkańcy gminy z mocy prawa) oraz odpowiednie terytorium. Zgodnie z Konstytucją, jest podstawową jednostką podziału terytorialnego wykonującą wszystkie zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek – powiatów i województw. Organy samorządu terytorialnego na szczeblu gminy wprowadziły ustawy ustrojowe z 8 marca 1990 r. ustanawiające w Polsce samorząd terytorialny – chociaż gminy jako jednostki podziału terytorialnego funkcjonowały od 1944 r. Jako jednostka samorządu terytorialnego była znana w Polsce już w XII w. O nazwach gmin, ich tworzeniu, znoszeniu i ustaleniu ich granic decyduje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Ona też decyduje o nadaniu gminie statusu miasta. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Liczba radnych w gminach: - piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców,- dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców, - dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców, - dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.

Samodzielność i zadania

Gmina ma osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sądowej. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadaniem własnym gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (m.in. ład przestrzenny, porządek publiczny, edukacja, usługi komunalne, pomoc społeczna itp.). W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Wykonywanie zadań

Gmina wykonuje swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych – rady gminy oraz wójta. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.

Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego ma zapewniony udział w dochodach publicznych – odpowiednio do przypadających jej zadań. Źródłem dochodów gmin są: dochody własne (m.in. wpływy z podatków, z opłat, dochody uzyskiwane przez gminne jednostki i zakłady budżetowe gminy; dochody z majątku gminy) oraz finansowanie z budżetu państwa (subwencja ogólna, dotacje celowe).

Magdalena Wojtuch

Podstawa prawna

  • - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
  • - Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
  • - Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz. 1966).