Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Senatorowie o gwarze śląskiej
- Obietnica Tuska
- Projekt Koalicji Obywatelskiej
- Ustawa o uznaniu języka śląskiego za język regionalny
- Język śląski w szkołach?
Za przyjęciem głosowało 17 senatorów, 5 było przeciw, nikt się nie wstrzymał.
Wcześniej komisje odrzuciły wniosek senatora PiS Jana Hamerskiego o przerwę w pracach komisji do czasu otrzymania opinii przygotowanej przez Radę Języka Polskiego.
Senatorem-sprawozdawcą została Halina Bieda (KO).
Senatorowie o gwarze śląskiej
Podczas dyskusjisenator KO Rafał Grupiński zapytał, czy zachowane zostanie bogactwo gwary śląskiej, aby nie zostało ono "przykryte" ujednoliconym językiem śląskim. Posłanka-sprawozdawczyni Monika Rosa z KO zapewniła, że "nikt nie tworzy języka śląskiego, ponieważ on jest, ale w domu każdy będzie mógł mówić jak chce".
Senator PiS Jan Hamerski wyraził wątpliwość, czy jeśli skodyfikuje się język śląski, to w oparciu o jaką gwarę i czy nie będzie to kosztem innej gwary. Prof. Katarzyna Kłosińska z Rady Języka Polskiego zapewniła, że "tak jak język polskich ma wiele odmian regionalnych a gwary nie znikają tylko dlatego, że język polski jest standaryzowany". "Tak samo będzie ze śląszczyzną. W obrębie języka standardowego, skodyfikowanego są różne odmiany. To są dwie różne płaszczyzny" – wyjaśniła.
Senatorka KO Barbara Zdrojewska zaznaczyła, że "należy uciec od aspektów politycznych, które niepotrzebnie przenoszą dyskusję na poziom polityczny". "Wiele języków zginęło na świecie ze względu na autorytarne reżimy, które zakazywały języków, nie chroniły ich. Naszym obowiązkiem (...) jest ochrona kultury europejskiej, gdzie wszystkie gwary stanowią o bogactwie naszego kontynentu. Musimy to chronić" – podkreśliła.
Obietnica Tuska
Uznanie języka śląskiego za język regionalny Donald Tusk obiecał w marcu 2023 r. podczas wizyty w Radzionkowie, gdzie spotkał się z burmistrzem miasta Gabrielem Toborem, który na język śląski przetłumaczył m.in. Nowy Testament. Wówczas przyszły premier zadeklarował, że stanie się to w ciągu pierwszych stu dni jego rządów. Zapowiedziany termin minął 22 marca 2024 r.
Projekt Koalicji Obywatelskiej
Natomiast projekt ustawy o uznaniu języka śląskiego za język regionalny grupa posłów Koalicji Obywatelskiej złożyła w styczniu 2024 r. Dwa miesiące później pierwsze czytanie odbyło się na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Następnie proponowanymi zmianami prawa zajęła się komisja ds. mniejszości narodowych i etnicznych, która dała zielone światło dla dalszych prac w Sejmie RP.
O odrzucenie projektu ustawy w całości zabiegali przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji. Wnioski w tej sprawie składali podczas pierwszego czytania, prac w komisji oraz drugiego czytania. Wszystkie zostały odrzucone.
Ustawa o uznaniu języka śląskiego za język regionalny
Ostatecznie ustawa o uznaniu języka śląskiego za język regionalny została uchwalona przez Sejm RP 26 kwietnia 2024 r. Za głosowali wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie KO, Trzeciej Drogi oraz Lewicy, a także niezrzeszony Adam Gomoła i dwóch przedstawicieli PiS z woj. śląskiego - Bolesław Piecha oraz Marek Wesoły - w sumie 236 posłów. Dokument skierowano do dalszych prac w Senacie RP.
Język śląski w szkołach?
Na mocy ustawy język śląski ma zostać wpisany do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych jako drugi – obok języka kaszubskiego – język regionalny. Oznacza to m.in. możliwość wprowadzenia do szkół dobrowolnych zajęć z języka śląskiego, montowania dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości, gdzie używanie języka śląskiego deklaruje ponad 20 proc. mieszkańców, dofinansowanie działalności związanej z zachowaniem języka śląskiego czy wprowadzenie do komisji wspólnej rządu i mniejszości narodowych i etnicznych dwóch przedstawicieli osób posługujących się językiem śląskim.
Ósma parlamentarna próba
To w sumie ósmaparlamentarna próba uznania języka śląskiego za język regionalny lub Ślązaków za mniejszość etniczną, co byłoby równoznaczne z przyznaniem śląszczyźnie statusu języka mniejszości, z czym wiążą się takie same prawa.
Podczas spisu powszechnego w 2021 r. narodowość śląską zadeklarowały 596 224 osoby, w tym 236 588 jako pierwszą, a 187 372 jako jedyną. Używanie języka śląskiego w kontaktach domowych potwierdziło 467 145 osób, a spośród nich 54 957 - jako jedynego.
