Poprzez zacieśnianie relacji między państwami naszego regionu mamy szansę przyczynić się do wypracowania nowego modelu rozwoju Europy Środkowej; mam nadzieję, że Deklaracja Lubelska będzie ważnym filarem dalszej integracji państw i społeczeństw Trójmorza - mówił premier Mateusz Morawiecki w Lublinie.
Wystąpienie szefa rządu rozpoczęło drugi dzień obrad II Forum Regionów Trójmorza połączonego z Samorządowym Kongresem Gospodarczym, który odbywa się w Lublinie.
Morawiecki stwierdził, że utworzenie sieci gospodarczej regionów Trójmorza otwiera nowy etap współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego w regionie. "Wierzę, że przed nami kolejny rozdział współpracy rozwijającej infrastrukturę transportową, energetyczną czy cyfrową. W każdej z nich potrzebujemy silnej koordynacji, także na poziomie władz samorządowych i lokalnych" - mówił.
Podkreślał też potencjał samej Inicjatywy Trójmorza. "12 państw Trójmorza stanowi 29 proc. powierzchni całej UE i prawie 19 proc. jej PKB. Siła tego regionu jest więc znacząca, zarówno pod względem demograficznym, kulturowym, jak i gospodarczym" - wyliczał premier.
"W ciągu ostatnich lat państwa Trójmorza należały do najszybciej rozwijających się państw UE. Niezwykle cieszy mnie, że liderem tego zestawienia była Polska, której średnie tempo rozwoju w latach 2004-2019 wynosiło 5,3 proc. Byliśmy lokomotywą wzrostu gospodarczego Europy. Warto te pozytywne trendy usystematyzować, tworząc trwały model rozwojowy Europy Środkowej" - zaznaczył Morawiecki.
Ocenił, że przemiany polityczno-ustrojowe i przystąpienie do UE były dźwignią do nadrabiania wielu lat strat ekonomicznych wobec zachodniej części kontynentu. Podkreślał też, że solidność "naszych fundamentów makroekonomicznych ujawnia się zwłaszcza w okresach kryzysów".
Morawiecki zwracał uwagę, że w latach 2004-2018 obroty handlowe państw Trójmorza wzrosły o rekordowe 243 proc. "Europa Środkowa jest dziś przestrzenią ogromnego ruchu inwestycyjnego. Te procesy chcemy wspierać, bo leży to w interesie zarówno Polski, jak i UE" - zadeklarował premier.
Wskazywał, że podejmowane działania mają na celu uczynienie z tego regionu ważnego hubu handlu morskiego i kolejowego łączącego Europę i Azję. W tym kontekście zwracał uwagę, że 5 z 9 korytarzy transeuropejskiej sieci transportowej przebiega przez obszar Trójmorza.
Premier za jedno z największych wyzwań uznał przeciwdziałanie negatywnym trendom demograficznym. Jak mówił od 2004 roku ludność państw Trójmorza zmniejszyła się niemal o 3 proc. "Prawie co dziesiąty obywatel naszego regionu jest rezydentem w państwie UE niebędącym jego ojczyzną" - zwrócił uwagę.
Zdaniem Morawieckiego, aby temu przeciwdziałać należy działać dwutorowo. Konieczne jest - stwierdził - stworzenie strategii na rzecz zwiększenia dzietności w krajach Trójmorza przy jednoczesnej budowie modelu ekonomicznego, który pozwoli podwyższyć poziom życia co najmniej do średniej unijnej.
Premier podkreślił, że bardzo ważne jest również dalsze wzmacnianie bazy infrastrukturalnej. Mówił o znaczeniu projektu Via Carpatia. "Nowoczesna trasa szybkiego ruchu łącząca państwa bałtyckie z Polską, Słowacją, Węgrami, Rumunią, Bułgarią i Grecją, to droga życia, bo pobudza ona życie gospodarcze i społeczne. (...) To droga do pełnej nowoczesności dla Polski Wschodniej i krajów Trójmorza" - stwierdził Morawiecki.
Premier mówił też, że kraje Trójmorza łączy nie tylko wspólne doświadczenie historyczne, ale także położenie geopolityczne, które wymaga od nas większej wrażliwości na kwestie dotyczące bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa energetycznego. Dlatego - podkreślił - tak kluczowe są takie projekty jak korytarz północ-południe obejmujący gazociąg Baltic Pipe, terminal LNG w Świnoujściu, sieć interkonektorów biegnących przez Polskę, Czechy, Słowację, Węgry aż po terminal LNG na chorwackiej wyspie Krk.
Podkreślił, że nie można też zapominać o wyzwaniach związanych z transformacją energetyczną. "Szansą w tym zakresie może być współpraca w rozwijaniu projektów związanych z wodorem" - wskazał Morawiecki.
Szef rządu wyraził zadowolenie, że województwo lubelskie "podjęło się stworzenia bezpośredniej platformy współpracy pomiędzy samorządami 12 państw Trójmorza". "Jednostki samorządu terytorialnego najlepiej znają potrzeby swoich mieszkańców, warto więc włączyć je w realizację projektów państw Trójmorza, aby wspierały rozwój poszczególnych regionów zgodnie z oczekiwaniami ich mieszkańców" – mówił.
Podkreślił, że "polskie samorządy potrafią efektywnie pozyskiwać i wydawać środki unijne na wdrażanie projektów infrastrukturalnych". "Polska jest liderem w zakresie absorpcji, alokacji unijnych środków. Nasze doświadczenie stanowi cenne know how, którym warto się dzielić z władzami lokalnymi innych państw" – powiedział premier. "Regionalna sieć to także nowa szansa na źródła finansowania projektów infrastrukturalnych" – dodał.
Według Morawieckiego, "kluczowe może okazać się wykorzystanie nowych narzędzi mobilizacji kapitału prywatnego, a także wzrost zaangażowania pozaeuropejskich instytucji rozwojowych", np. z USA i Japonii. Ocenił, że zainicjowana platforma współpracy gospodarczej mogłaby ułatwić pozyskiwanie partnerów zagranicznych również mniejszym regionom i mniejszym projektom.
W ocenie premiera, po pandemii, Trójmorze ma szansę wejść na nowy poziom rozwoju. "To będzie coś znacznie więcej niż powrót do wcześniejszego wzrostu gospodarczego. Przed nami czas, w którym wyraźnie zbliżymy się do ekonomicznych standardów Europy Zachodniej. Poprzez zacieśnianie relacji między państwami naszego regionu, także na szczeblu lokalnym, mamy szansę przyczynić się do wypracowania nowego modelu rozwoju Europy Środkowej" - przekonywał.
Premier wyraził też nadzieję, że podpisana w Lublinie przez przedstawicieli regionów Polski i sześciu innych państw Inicjatywy Trójmorza Deklaracja Lubelska, która zapowiada powołanie Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza, będzie siłą napędową kolejnego skoku cywilizacyjnego i ważnym filarem dalszej integracji państw i społeczeństw Trójmorza.
Inicjatywa Trójmorza zrzesza 12 państw Europy Środkowo-Wschodniej i ma na celu stworzenie stabilnego i spójnego partnerstwa państw z obszaru pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatykiem i Morzem Czarnym.