Po pierwsze, Europa. Klimat na drugim planie. Szefowa KE zapowiada ofensywę przemysłową

UE nie chce już być importerem kluczowych materiałów i technologii. Szefowa Komisji Europejskiej zapowiada ofensywę przemysłową, sprawiedliwą transformację i asertywność wobec Pekinu.

W przededniu nowego rozdania w UE, które nastąpi po przyszłorocznych wyborach do Parlamentu Europejskiego, w dorocznym exposé Ursula von der Leyen nakreśliła swoją wizję strategii Wspólnoty. Oficjalnie nie zadeklarowała jeszcze, że będzie się ubiegać o kierowanie Komisją w kolejnej kadencji, ale mało kto ma wątpliwości, że do tego aspiruje, a wczorajsze wystąpienie w europarlamencie nie przypominało mowy pożegnalnej.

Wbrew oczekiwaniom, o których mówiło się w kuluarach – zwłaszcza ze strony części członków jej macierzystej Europejskiej Partii Ludowej (EPL), która w nadchodzących wyborach będzie rywalizowała o głosy z ugrupowaniami bardziej wychylonymi na prawo – przewodnicząca KE nie zasygnalizowała wyhamowania dalszych wysiłków transformacyjnych Europy. Zaznaczyła jednak, że Zielony Ład ma – z jednej strony – w większym stopniu opierać się na zasadach sprawiedliwości i „nie zostawiać nikogo z tyłu”. Z drugiej zaś – być bardziej wyczulony na potrzeby przemysłu. To właśnie jego rozwój stoi w centrum proponowanej strategii UE.

– Będziemy stale wspierać europejski przemysł w jego transformacyjnych wysiłkach – obiecywała von der Leyen. Wskazała w tym kontekście przygotowany już przez Brukselę pakiet Przemysłowego Zielonego Ładu, w którego skład wchodzą akty o bezemisyjnym przemyśle oraz o surowcach krytycznych. – Musimy zakończyć tę pracę, a żeby to się stało, musimy wypracować szczegółowe podejście dla każdego przemysłowego ekosystemu – mówiła szefowa KE. W tym celu jeszcze w tym miesiącu ma zostać uruchomiony cykl spotkań z wytwórcami poświęcony opracowaniu modeli biznesowych dekarbonizacji poszczególnych branż. Rozwój przemysłu to – jak zaznaczała von der Leyen – klucz do tworzenia i ochrony wysokiej jakości miejsc pracy w Europie.

Najsłabszym ogniwem tych planów pozostaje kwestia finansowania wsparcia rozwoju przemysłu. Mimo wcześniejszych deklaracji von der Leyen, która obiecywała, że odpowiedzią na te wyzwania będzie Europejski Fundusz Suwerenności, w orędziu nie pojawiły się żadne konkrety dotyczące tego rozwiązania, a jego projekt nadal nie trafił do państw członkowskich. A to właśnie ten problem – stały przedmiot konfliktu między tzw. grupą skąpców (zalicza się do niej m.in. Austrię, Niemcy, Holandię czy Danię) a zwolennikami wspólnego zadłużania się UE – stanowi największe wyzwanie z punktu widzenia unijnej jedności.

Na razie KE przygotowała jedynie propozycje aktów o bezemisyjnym przemyśle oraz surowcach krytycznych. Oba czekają w tej chwili na stanowisko Parlamentu Europejskiego, po którego przyjęciu rozpoczną się negocjacje z udziałem państw członkowskich nad ostatecznym kształtem przepisów. Pierwszy dokument koncentruje się na uproszczeniu ram regulacyjnych, przyspieszeniu dostępu do finansowania zielonych inwestycji oraz przebudowie łańcuchów dostaw. Drugi zakłada z kolei m.in. zwiększanie udziału lokalnego wydobycia, przetwórstwa oraz recyklingu metali w unijnym przemyśle.

Przewodnicząca KE odniosła się wprost także do wyzwań, które napotyka na swojej drodze unijna transformacja. Wspomniała m.in. o sytuacji energetyki wiatrowej (o jej problemach związanych m.in. z rosnącymi cenami materiałów pisaliśmy w DGP wczoraj) i zapowiedziała przygotowanie we współpracy z państwami członkowskimi i przemysłem nowego pakietu legislacyjnego na rzecz jej rozwoju. – Jeszcze bardziej przyspieszymy procedury pozwoleniowe. Poprawimy funkcjonowanie unijnych systemów aukcyjnych. Postawimy na rozwój kompetencji, zapewnimy dostęp do finansowania i stabilne łańcuchy dostaw – zapowiedziała von der Leyen. – Ale nasze plany nie ograniczają się do jednego sektora. Od wiatru po stal, od baterii po pojazdy elektryczne – nasza ambicja jest krystalicznie jasna: przyszłość przemysłu zielonych technologii musi zostać „wyprodukowana w Europie” – dodała.

Europocentryczna strategia przemysłowa nakreślona przez szefową Komisji to także bardziej asertywne relacje handlowe z Chinami – choć, jak zastrzegła ona, nadrzędnym paradygmatem pozostaje redukcja ryzyka, a nie gospodarczy „rozwód”. Jak podkreślała, konkurencja gospodarcza jest rzeczą pozytywną, ale pod warunkiem że jest ona uczciwa. – Dziś zbyt często nasze firmy są wykluczane z zagranicznych rynków albo stają się ofiarami drapieżnych praktyk. Zbyt często mają przeciwko sobie rywali, którzy mogą oferować niższe ceny dzięki ogromnym państwowym subsydiom – mówiła von der Leyen, przytaczając przykłady firm wypchniętych z rynku przez chińskich producentów fotowoltaiki, a ostatnio – ekspansji tamtejszych koncernów na światowych rynkach aut elektrycznych. – Europa jest otwarta na konkurencję. Nie na wyścig do dna – zaznaczyła.

Pierwszym aktem nowej polityki wobec Państwa Środka ma być unijne śledztwo w sprawie praktyk Pekinu w zakresie subsydiowania elektromobilności. Wspomniała także o chińskich restrykcjach na eksport galu i germanu – surowców stosowanych m.in. w produkcji chipów.

Drugim wektorem polityki handlowej UE ma być „inwestowanie w partnerstwa”. Jeszcze w tym roku ma wystartować zainicjowany przez Brukselę Klub Surowców Krytycznych, w ramach którego „podobnie myślące” państwa mają koordynować wysiłki w zakresie zabezpieczania i dywersyfikacji dostaw najważniejszych metali i minerałów. Przewodnicząca wyraziła w tym kontekście nadzieję na obopólnie korzystną współpracę, m.in. z krajami Ameryki Łacińskiej i Afryki. Partnerami dla Europy mają być także Indie i kraje Bliskiego Wschodu, które zgłosiły akces do projektu budowy nowego korytarza infrastrukturalnego (mają się nań składać: kolej, światłowód, linia elektroenergetyczna oraz rurociąg do przesyłu wodoru) mogącego stanowić konkurencję dla chińskiego nowego jedwabnego szlaku.

Europa ma rozwijać swój wymiar geopolityczny, który narodził się i umocnił, zdaniem szefowej KE, w obliczu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Obejmuje on perspektywę rozszerzenia dla Kijowa, Kiszyniowa i stolic państw zachodniobałkańskich i jednoczesne pogłębianie integracji, m.in. w dziedzinie obronności czy ochrony zdrowia. Europa – jak sygnalizowała von der Leyen – powinna być aktywna nie tylko we wschodnim sąsiedztwie, lecz także na Południu. Wymieniła w tym kontekście rejon Sahelu, w którego destabilizacji także macza palce Moskwa i który staje się żyzną glebą dla terroryzmu. – Musimy wykazać się wobec Afryki taką samą jednością jak w przypadku Ukrainy – przekonywała. Zadeklarowała również otwartość względem obaw krajów rozwijających się dotyczących globalizacji i na dążenie do bardziej sprawiedliwych jej zasad. Zapowiedziała kontynuację wsparcia dla Ukrainy, w tym poprzez przedłużenie specjalnej ochrony dla uchodźców przebywających na terenie UE oraz zaangażowanie w powojenną odbudowę kraju.

Na tle nowych planów w polityce międzynarodowej, przemysłowej i handlowej drugorzędną rolę odgrywał w przemówieniu Ursuli von der Leyen klimat, choć szefowa KE odnotowała, że tegoroczne lato było najgorętsze w historii notowań i przyniosło niszczycielskie kataklizmy, m.in. Grecji i Hiszpanii. Ale szybko dodała, że – choć Zielony Ład zrodził się z potrzeby ochrony planety – ostatecznie przerodził się w strategię gospodarczą, która ma na celu zabezpieczenie długofalowego rozwoju UE. I zachwalała sukcesy na tym polu, wskazując m.in. na nowo utworzone niskoemisyjne huty stali i inwestycje w zielony wodór. ©℗