Gościem Karoliny Pondel-Sycz w DGPTalk Eureka jest astronom, dr Przemysław Mróz, pracownik Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. W podcaście opowiada o poszukiwaniu czarnych dziur i zastosowaniu zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w badaniach astrofizycznych.

Badania czarnych dziur:

Czarne dziury to obiekty kosmiczne, które choć są niewidoczne, są w stanie pochłaniać gwiazdy, które znajdą się w pobliżu. Czarną dziurę otacza powierzchnia zwana horyzontem zdarzeń. Wiemy, że obiekt, który znajdzie się za horyzontem zdarzeń, nie może już z niego powrócić. Nie wiemy jednak co dzieje się wewnątrz czarnej dziury. Dodatkowo te tajemnicze, kosmiczne obiekty mają ogromną masę – nawet kilka tysięcy razy większą od Słońca. To wszystko sprawia, że są tak interesującym obiektem badawczym.

Obserwatorium Astronomiczne UW:

Nasz rozmówca, dr Przemysław Mróz, w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego, zajmuje się zastosowaniem zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w badaniach astrofizycznych i poszukiwaniem czarnych dziur w układach podwójnych gwiazd.
Soczewkowanie grawitacyjne to badanie zakrzywienia czasoprzestrzeni wywoływanego przez masywne obiekty, które pozwala na odkrywanie niewidocznych obiektów – także czarnych dziur. W przypadku małych skal i gwiazd w naszej Galaktyce mówimy o mikrosoczewkowaniu. Zjawisko to polega na niespodziewanym i tymczasowym wzmocnieniu światła odległych gwiazd przez zakrzywienie czasoprzestrzeni wywołane przez masywny obiekt, który znajduje się na linii biegu promieni świetlnych. Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego uczestniczą w pracach misji kosmicznej Gaia, w której w 2016 roku zaobserwowano skok jasności niepozornej gwiazdy w kierunku gwiazdozbioru Łabędzia. Satelita Gaia nie ma możliwości ciągłego monitorowania jasności obiektów kosmicznych, która była analizowana w przypadku tego odkrycia. Dlatego polscy astronomowie stworzyli sieć naziemnych obserwatoriów monitorujących badany obiekt bez przerw. Dzięki temu zebrali dane obserwacyjne od ponad 50 teleskopów z całego globu i byli w stanie określić wszystkie parametry badanego układu gwiazd. Obiekt ten jest jednym z nielicznych, tak szczegółowo zbadanych układów podwójnych gwiazd.

Autor: Karolina Pondel-Sycz, Fundacja Marsz dla Nauki