To proces kształcenia lekarza i lekarza dentysty w celu uzyskania tytułu specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po odbyciu przeszkolenia określonego programem specjalizacji i złożeniu egzaminu państwowego albo po uzyskaniu równoważnego tytułu specjalisty za granicą.
Minister Zdrowia ustala wykaz specjalności lekarskich (podstawowych i szczegółowych) i lekarsko-dentystycznych (podstawowych). Ponadto w porozumieniu z Naczelną Radą Lekarską i Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego ustala ramowy program specjalizacji w podstawowych dziedzinach medycyny, zawierający m.in.:
- - zakres wymaganej wiedzy teoretycznej i wymaganych umiejętności praktycznych, które lekarz jest obowiązany opanować w trakcie specjalizacji,
- - formy i metody pogłębiania i uzupełniania wiedzy teoretycznej oraz umiejętności praktycznych,
- - okres trwania specjalizacji,
- - formy i metody kontroli wraz z oceną wiedzy teoretycznej i praktycznej,
- - zakres praktycznej znajomości co najmniej jednego języka obcego (angielskiego, francuskiego, niemieckiego lub hiszpańskiego).
Formy i metody pogłębiania i uzupełniania wiedzy teoretycznej oraz nabywania umiejętności praktycznych obejmują:
- - kurs specjalizacyjny wprowadzający w pierwszym roku odbywania specjalizacji, z wyłączeniem lekarzy posiadających I stopień specjalizacji tożsamej ze specjalizacją aktualnie odbywaną,
- - kurs specjalizacyjny w zakresie zdrowia publicznego zakończony kolokwium,
- - samokształcenie, w tym napisanie pracy poglądowej lub opublikowanie w recenzowanym czasopiśmie medycznym pracy oryginalnej,
- - szkolenie i uczestniczenie w wykonywaniu oraz wykonanie w ustalonej liczbie określonych zabiegów i procedur medycznych,
- - staże kierunkowe.
Okres trwania specjalizacji jest różny dla poszczególnych dziedzin medycyny i trwa:
- - w dziedzinach: periodontologia, stomatologia dziecięca i stomatologia zachowawcza z endodoncją – nie krócej niż 3 lata, a w przypadku lekarzy dentystów posiadających specjalizację I stopnia w zakresie stomatologii ogólnej lub odpowiednią specjalizację II stopnia albo tytuł specjalisty w innej dziedzinie stomatologii – nie krócej niż 2 lata,
- - w dziedzinach: medycyna rodzinna, zdrowie publiczne oraz chirurgia stomatologiczna, ortodoncja, protetyka stomatologiczna – nie krócej niż 4 lata, a w przypadku lekarzy albo lekarzy dentystów posiadających odpowiednią specjalizację I, II lub III stopnia lub tytuł specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny – nie krócej niż 3 lata,
- - w dziedzinach: anestezjologa i intensywna terapia, chirurgia - dziecięca, klatki piersiowej, ogólna, kardiochirurgia, neurochirurgia, ortopedia i traumatologia narządu ruchu, otolaryngologia, położnictwo i ginekologia, urologia – nie krócej niż 6 lat, a w przypadku lekarzy posiadających odpowiednią specjalizację I stopnia – nie krócej niż 4 lata, w przypadku lekarzy z I i II stopniem odpowiedniej specjalizacji - nie krócej niż 3 lata,
- - w dziedzinie chirurgia szczękowo-twarzowa – nie krócej niż 6 lat, natomiast jeżeli lekarz posiada jednocześnie prawo wykonywania zawodu lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty albo odpowiednią specjalizację I stopnia – nie krócej niż 5 lat, a w przypadku specjalisty II stopnia – nie krócej niż 4 lata,
- - w zakresie pozostałych specjalności – nie krócej niż 5 lat, a w przypadku lekarzy z I i II stopniem specjalisty lub posiadającym tytuł specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny – nie krócej niż 3 lata,
- - w przypadku lekarzy posiadających specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w podstawowej dziedzinie medycyny, pokrewnej dziedzinie medycyny, w której lekarz ma odbywać specjalizację – nie krócej niż 3 lata.
Sprawdzanie wiedzy teoretycznej i nabytych umiejętności praktycznych obejmują m.in.:
- - kolokwia cząstkowe,
- - kolokwia z zakresu wiedzy teoretycznej i zaliczenie sprawdzianów z umiejętności praktycznych potwierdzonych wykonanymi samodzielnie przez lekarza zabiegami i procedurami medycznymi, objętych programem stażu kierunkowego,
- - oceny prac poglądowych lub złożonych opracowań teoretycznych.
Etaty rezydenckie
Jednym ze sposobów na uzyskanie specjalizacji jest tzw. etat rezydencki. Rezydentura jest formą kształcenia w czasie wykonywania obowiązków związanych z pracą na rzecz jednostki, w której odbywa się specjalizacja. Etaty rezydenckie, na podstawie umowy o pracę na czas określony, są realizowane tylko w akredytowanych ośrodkach, które wyselekcjonowano na podstawie kryterium fachowości.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Proces zdobywania specjalizacji, w zależności od wybranej dziedziny medycyny oraz stopnia już posiadanej specjalizacji albo tytułu specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny trwa od 2 do 6 lat.
Postępowanie kwalifikacyjne do specjalizacji obejmuje ocenę formalną wniosku o rozpoczęcie specjalizacji oraz postępowanie konkursowe, które może zawierać różne elementy. W przypadku lekarza, lekarza stomatologa, który nie posiada specjalizacji I lub II stopnia bądź tytułu specjalisty albo jeżeli ubiega się o przyznanie rezydentury, obejmuje rozmowę kwalifikacyjną oraz wynik lekarskiego egzaminu państwowego lub lekarsko-dentystycznego egzaminu państwowego.Jeżeli zaś lekarz lub lekarz dentysta posiada I lub II stopień specjalizacji albo tytuł specjalisty, a ubiega się o rozpoczęcie specjalizacji w trybie innym niż rezydentura, wówczas czeka go rozmowa kwalifikacyjna oraz brany będzie pod uwagę wynik egzaminu w zakresie posiadanej specjalizacji I lub II stopnia albo państwowego egzaminu specjalizacyjnego. Postępowania kwalifikacyjne przeprowadzane są od 1 grudnia do 15 lutego oraz od 1 czerwca do 15 lipca.
Podstawa prawna
- - Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 226, poz. 1943 z późn. zm.).
- - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. nr 213, poz. 1779).