Działacze związkowi zatrudnieni na czas określony mogą żądać przywrócenia do pracy

Trybunał Konstytucyjny uznał, że ograniczenie zakresu roszczeń przysługujących działaczom związkowym zatrudnionym na podstawie umowy na czas określony, po zwolnieniu z pracy, jedynie do odszkodowania, z pominięciem roszczenia o przywrócenie do pracy, jest niezgodne z konstytucją. Sentencja wyroku została ogłoszona w Dzienniku Ustaw nr 135.

Prawo wystąpienia z roszczeniem przywrócenia do pracy dotyczy zatrudnionych na czas określony, zwolnionych z pracy z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu, działaczy związkowych objętych ochroną wynikającą z art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych. Wynika ono ze szczególnej roli jaką pełnią działacze związkowi w zakładzie pracy. Ochrona trwałości stosunku pracy, poprzez przywrócenie do pracy, umożliwia im prowadzenie działalności związkowej, a w konsekwencji realizację prawa do zrzeszania się w związki zawodowe.

Trybunał orzekł, że działacz związkowy powinien mieć prawo zgłoszenia - oprócz żądania odszkodowania (art. 50 par. 3 kodeksu pracy) - alternatywnie przywrócenia do pracy (takie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu na czas nie określony). Jako zasadę Trybunał utrzymał żądanie - w wypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony - wyłącznie odszkodowania. Natomiast na zasadzie wyjątku, tak jak w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, działacz związkowy może żądać albo przywrócenia do pracy, albo odszkodowania.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przewidziana w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych szczególna ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych odnosi się do wszystkich stosunków pracy, bez względu na podstawę ich nawiązania (umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór, spółdzielcza umowa o pracę). Nie ma również znaczenia, czy stosunek pracy został nawiązany na czas nieokreślony, czy też na czas określony, ani też w jakim wymiarze czasu pracy pracownik jest zatrudniony. Ochrona przewidziana w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych znajduje wsparcie w art. 3 tej ustawy, zgodnie z którym nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 lipca 2010 r., P 4/10, Dz.U. nr 135, poz. 912.