Jest to jeden z podatków samorządowych, który zasila budżet gminy. Organem podatkowym właściwym w sprawach tego podatku jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Opodatkowaniu podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
• grunty,
• budynki lub ich części,
• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podatnicy
Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:
• właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,
• posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
• użytkownikami wieczystymi gruntów,
• posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym.
Podstawa opodatkowania
Dla gruntów podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia. W przypadku budynków lub ich części podstawą opodatkowania podatkiem od nieruchomości jest powierzchnia użytkowa. Jedynie w przypadku budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej podstawa obliczania podatku określona została kwotowo. Jest to wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji. Jeżeli od danej budowli nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa określona przez podatnika.
Jeżeli budowle lub ich części zostały ulepszone lub zgodnie z przepisami o podatkach dochodowych nastąpiła aktualizacja wyceny środków trwałych - podstawę opodatkowania stanowi ich wartość rynkowa ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego następującego po roku, w którym dokonano ulepszenia lub aktualizacji wyceny środków trwałych.
Stawki podatkowe
Podatek od nieruchomości jest podatkiem lokalnym i o wysokości stawek decyduje rada gminy. Nie mają jednak pełnej dowolności, gdyż górne stawki określa ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Maksymalne stawki określone w ustawie uzależnione są od przeznaczenia nieruchomości – najwyższe są przewidziane w przypadku nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą.
Określając wysokość stawek, rada gminy może je różnicować dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w szczególności lokalizację, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy, przeznaczenie i sposób wykorzystywania nieruchomości.
Górne granice stawek kwotowych określone obowiązujące w danym roku podatkowym ulegają corocznie zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
Zapłata
Zasady obliczania i wpłacania podatku uzależnione są od statusu podatnika. W przypadku osób fizycznych podatek od nieruchomości ustalany jest w decyzji organu podatkowego i wpłacany w czterech ratach (do: 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego). Pozostałe podmioty same obliczają podatek w deklaracji składanej do 15 stycznia, a następnie opłacają odpowiednią jego część do 15 dnia każdego miesiąca.
Zwolnienia
Istnieją również zwolnienia, które wynikają z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zwolnienia dotyczą przede wszystkich nieruchomości wykorzystywanych w celach pożytku publicznego lub stanowiących własność określonych osób.
I tak zwalnia się od podatku od nieruchomości np. budowle infrastruktury portowej, budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty; grunty i budynki we władaniu muzeów rejestrowanych; grunty położone na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową; nieruchomości lub ich części zajęte na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego.
Zwolnione z tego podatku są budynki gospodarcze lub ich części:
• służące działalności leśnej lub rybackiej,
• położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej,
• zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej.
Nie będą płacić podatku również np. członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych(od gruntów stanowiących działki przyzagrodowe), którzy osiągnęli wiek emerytalny, są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy; są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji, a także działkowcy od budynków położonych na terenie rodzinnych ogrodów działkowych oraz grupy producentów rolnych od budynków i budowli.
Dodatkowo rada gminy może wprowadzić jeszcze inne zwolnienia z podatku od nieruchomości.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Powierzchnię pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50 %, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m, powierzchnię tę pomija się.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeżeli podatnik nie określił wartości budowli lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy powoła biegłego, który ustali tę wartość. W przypadku gdy podatnik nie określił wartości budowli lub wartość ustalona przez biegłego jest wyższa co najmniej o 33 % od wartości określonej przez podatnika, koszty ustalenia wartości przez biegłego ponosi podatnik.