Pomoc prawna, sądowa – w postępowaniu sądowym (zarówno cywilnym, jak i karnym) polega na dokonywaniu niektórych czynności sądowych (np. przesłuchanie świadków, przeprowadzanie postępowania dowodowego, dokonanie oględzin miejsc lub pomieszczeń) przez sądy, które bezpośrednio tego postępowania nie prowadzą. Pomoc taka udzielana jest przez sądy w przypadkach przewidzianych w ustawach na żądanie innych sądów oraz innych organów państwowych.
Sądy i prokuratury udzielają także pomocy prawnej (sądowej) na wniosek sądów i prokuratur zagranicznych, pod warunkiem zapewnienia wzajemności, w przypadkach określonych przede wszystkim w umowach międzynarodowych, a w przypadku braku takiej umowy, unormowanych w kodeksie postępowania cywilnego lub w kodeksie postępowania karnego (zawierają one odrębne regulacje dotyczące pomocy prawnej w stosunkach międzynarodowych).
W postępowaniu sądowym każda ze stron, będąca osobą fizyczną, ma prawo do pomocy prawnej z urzędu. Mianem takiej pomocy k.p.c. określa instytucję ustanowienia adwokata lub radcy prawnego przez sąd. Dzięki niej strona, która nie jest w stanie pokryć kosztów wynagrodzenia fachowego pełnomocnika i została w całości lub w części zwolniona przez sąd z kosztów, ma zapewnioną należytą ochronę jej praw w postępowaniu.

Marzena Jurczewska