Są to działania umożliwiające poszczególnym osobom i społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego poprawę, promowanie zdrowego stylu życia oraz środowiskowych i indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu.

Historia

Pojęcie promocja zdrowia ukształtowało się pod koniec lat 70. ubiegłego wieku, a ściślej w czasie obrad Światowego Zgromadzenia Zdrowia w 1978 r. Po wydaniu przez Biuro Światowej Organizacji Zdrowia (ŚOS) Regionu Europejskiego „Dokumentu dyskusyjnego” na temat promocji zdrowia w 1984 r., wraz z zaproponowaniem jej definicji. I Międzynarodowa Konferencja na temat promocji zdrowia w Ottawie (1986 r.) dopełniła formą i treścią jej ideę, by w ciągu kilku następnych lat z dynamicznego ruchu społecznego rozwinęła się nowa dziedzina o nazwie promocja zdrowia.Promocja zdrowia stała się pierwszym z czterech kierunków działania w ramach Europejskiej Strategii Zdrowia. Przyjęto, że promocja zdrowia to: proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia w celu poprawy ich stanu zdrowia oraz sprzyjający rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu innych środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do zdrowia.

Cele promocji

Promocja zdrowia ma także reprezentować strategię mediacyjną pomiędzy ludźmi a ich środowiskiem w celu umożliwienia zarówno wyboru osobniczego, jak i odpowiedzialności społecznej za zdrowie obecnie i w przyszłości. Ma ona obejmować wszystkich ludzi i dotyczyć ich codziennego życia. Publiczny udział w określaniu problemów, podejmowanie decyzji dotyczącej poprawy lub zmiany czynników warunkujących zdrowie to naczelne zadania promocji zdrowia. W ten sposób ma integrować wszystkie sektory społeczne, a także rząd w celu ścisłej współpracy i zapewnienia działania na rzecz zdrowia wszystkich. Promocję zdrowia można określić jako nową strategię na polu zdrowia i życia społecznego, która z jednej strony jest działaniem w zakresie polityki społecznej, a z drugiej dążeniem do osiągnięcia i utrzymania zdrowia w oparciu o odpowiedni styl życia. Aby zrealizować plany i zamierzenia w dziedzinie promocji i poprawy zdrowia ŚOS opracowała i rozpowszechniła szereg projektów, które szybko zostały zaadaptowane do warunków poszczególnych krajów.

Konkretne działania

Do działań na rzecz zdrowia włączyły się jednostki i społeczności lokalne, a także określone siedliska. Do takich projektów należą:

  • - „Zdrowe Miasto”, który powstał w pierwszych latach 1980 r., a w Polsce rozwija się od 1991 r., początkowo jako Sieć Zdrowych Miast, a od 1994 r. jako Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich.
  • - „Zdrowe Miejsce Pracy”, który w Polsce zaczął działać w latach 90. ubiegłego wieku. Problematyką tą w Polsce i innych krajach Europy Wschodniej i Środkowej zajmowano się z urzędu od wielu lat w ramach medycyny przemysłowej. Dziedzina ta z definicji miała zajmować się przede wszystkim działaniami profilaktycznymi, jednak z upływem czasu rozrastał się pion leczniczy, tworzono łóżka szpitalne przy większych zakładach pracy włącznie.
  • - „Szkoła Promująca Zdrowie”, który w Polsce rozwija się od początku 1992 r. Polska Sieć Szkół Promujących Zdrowie rozrosła się szybko działając zgodnie z celami i zadaniami projektu ŚOS, a w ostatnich latach została znacznie wzmocniona wychowaniem zdrowotnym w szkole, wprowadzonym i rozpowszechnionym na mocy ustawy o systemie oświaty. Równoległe działania prowadzi od wielu lat Szkolny Związek Sportowy, odnosząc niemałe osiągnięcia w rozwoju sportu i turystyki wśród dzieci i młodzieży.
  • - „Szpital Promujący Zdrowie”, który powstał na przełomie 1989 r. i 1990 r. na zasadach ogólnych działań profilaktycznych w miejscu pracy, dopiero z czasem stał się projektem stricte dotyczącym „Szpitala Promującego Zdrowie”. Polska Sieć Szpitali Promujących Zdrowie powstała w 1992 r. i jest największą siecią europejską.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Do podstawowych działań promocji zdrowia zalicza się obecnie trzy nierozłączne elementy: edukację zdrowotną, zapobieganie chorobom i lokalną politykę zdrowotną.

Projekty pokrewne:

  • - HINDI - program oparty na strategii zdrowia dla wszystkich w odniesieniu do zapobiegania i zwalczania chorób niezakaźnych. Polega na połączeniu promocji zdrowia z rozwojem współpracy międzysektorowej oraz ze społecznością lokalną. Ma on także zwiększyć udział profesjonalistów opieki zdrowotnej.
  • - „Szpital Przyjazny Dziecku” - jego celem jest stworzenie jak najkorzystniejszych warunków pobytu dziecka w szpitalu. Realizacja programu odbywa się poprzez stworzenie odpowiedniej atmosfery, stałego kontaktu dziecka z rodzicami, najbliższymi osobami, wzajemne uczenie się personelu i opiekunów bycia z dzieckiem w chorobie. W Polsce projekt ten coraz bardziej się rozpowszechnia.

Dokumenty z zakresu promocji zdrowia

  • - Narodowy Program Zdrowia na mocy protokołu ustaleń Rady Ministrów stał się oficjalnym dokumentem nakreślającym kierunki zdrowotnej polityki społecznej w kraju na lata 1996-2005. W przygotowaniu jest ustawa o Narodowym Programie Zdrowia.
  • - Światowa Deklaracja Zdrowia została przyjęta przez światową społeczność zajmującą się problematyką zdrowotną na XXXI Światowym Zgromadzeniu Zdrowia w maju 1998 r.
  • - „Zdrowie 21” - przyjęty przez Europejski Komitet Regionalny ŚOS we wrześniu 1998 r. i który ustanawia kierunki polityki zdrowia dla wszystkich w Regionie Europejskim ŚOS na następny wiek.
  • - Decyzja nr 645/96/EC - jeden z najistotniejszych dokumentów UE w zakresie promocji zdrowia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 29 marca 1996 r. - przyjmująca program działania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia w ramach działania w dziedzinie zdrowia publicznego (1996-2000 r.).
Agnieszka Jezierska

Podstawa prawna

  • - Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.).