Rząd planuje przyjęcie projektu nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakładającego, że w przypadku naruszenia przez przedsiębiorcę określonych zakazów, naruszenia dopuszcza się również przedsiębiorca lub przedsiębiorcy wywierający decydujący wpływ na tego przedsiębiorcę, wynika z wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.
Przyjęcie projektu, który wdraża prawodawstwo unijne, planowane jest na I kw.
"W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski i Radę w dniu 11 grudnia 2018 r. Dyrektywy 2019/1 mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego […] zachodzi konieczność jej implementacji do polskiego porządku prawnego, poprzez nowelizację ustawy z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów" - czytamy w uzasadnieniu.
Celem dyrektywy jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji na rynku wewnętrznym przez krajowe organy ochrony konkurencji poszczególnych państw członkowskich, a środkiem do uzyskania tego celu jest ustanowienie minimalnego zakresu uprawnień organów krajowych.
W związku z tym planowane jest dodanie do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przepisów, dotyczących zawierania niedozwolonych porozumień i nadużycia pozycji dominującej. Zakładają one, że w przypadku naruszenia przez przedsiębiorcę określonych zakazów, naruszenia dopuszcza się również przedsiębiorca lub przedsiębiorcy wywierający decydujący wpływ na tego przedsiębiorcę.
Takie rozwiązanie ma umożliwić prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podjęcia działań w sytuacji, gdy decydujący wpływ na przedsiębiorcę naruszającego prawo konkurencji ma zarówno jeden, jak i wiele podmiotów. Przedsiębiorcą wywierającym decydujący wpływ jest, w przypadku spółki "córki", nie tylko spółka "matka", lecz również spółka "babka" i kolejne spółki wywierające na nie decydujący wpływ.
W przypadku stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę wywierającego decydujący wpływ, prezes UOKiK mógłby nałożyć łączną karę na tego przedsiębiorcę oraz na przedsiębiorcę na którego ten wpływ jest wywierany. Odpowiedzialność za karę łączną nałożoną na tych przedsiębiorców ma być solidarna. Na potrzeby obliczania kary łącznej, będą przewidziane szczególne zasady obliczania obrotu, z uwzględnieniem również obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, wywierających decydujący wpływ oraz przedsiębiorców, na który ten decydujący wpływ jest przez nich wywierany.
Ponadto na potrzeby stosowania przepisów ustawy, przyjmuje się, że przedsiębiorcą jest również osoba fizyczna, która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z projektem, kara nakładana na związek przedsiębiorców nie będzie mogła przekroczyć 10% sumy całkowitej obrotu każdego z członków tego związku, prowadzącego działalność na rynku, którego dotyczyło to naruszenie, w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
W projekcie przewidziano także regulację, zgodnie z którą w sytuacji niewypłacalności związku przedsiębiorców, wzywa on swoich członków do wniesienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary, zaś w przypadku gdy wkłady te nie zostały wniesione w terminie wyznaczonym przez prezesa UOKiK w kwocie pokrywającej w całości wysokość kary, może on żądać uiszczenia kary od każdego z przedsiębiorców, którego przedstawiciele wchodzili w skład organów decyzyjnych tego związku.
Kara pieniężna za naruszenia proceduralne obliczana proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw.
Projektowane regulacje przewidują zmianę sposobu ustalania kary poprzez zastąpienie jej maksymalnego pułapu określonego kwotowo pułapem określonym jako procent obrotu (kara pieniężna nie większa niż 3% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary).
Ponadto proponuje się wprowadzenie możliwości nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w przypadku, gdy przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie nie wykonuje decyzji prezesa UOKiK, podano także.
Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie, prezes UOKiK, w celu przymuszenia przedsiębiorców do wykonania nałożonych na nich obowiązków, może nałożyć na tych przedsiębiorców, w drodze decyzji, okresową karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 5% dziennego średniego obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary za każdy dzień opóźnienia:
- w wykonaniu określonych decyzji prezesa UOKiK, stosownych postanowień lub wyroków sądowych w sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, niedozwolonych postanowień wzorców umów oraz koncentracji,
- w wykonaniu żądania prezesa Urzędu,
- w przypadku niestawienia się strony na rozprawie lub przesłuchaniu,
- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia kontroli,
- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania.
Proponowanie rozwiązania zakładają, że okresowe kary pieniężne będą nakładane, licząc od daty wskazanej w decyzji.
Projekt przewiduje także:
- wprowadzenie kary za nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony,
- wprowadzenie kary na osobę upoważnioną do stawienia się w imieniu przedsiębiorcy na rozprawie lub przesłuchaniu za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo na wezwanie prezesa Urzędu
- wprowadzenie kary na osobę fizyczną, która nie udzieliła informacji żądanych przez prezesa Urzędu
Projekt zakłada wprowadzenie pięcioletniej kadencji prezesa UOKiK. Rozwiązanie to, wraz z określeniem zamkniętego katalogu przesłanek, na podstawie których prezes UOKiK będzie mógł być odwołany przez prezesa Rady Ministrów, ma na celu zapewnienie większej niezależności prezesa UOKiK oraz pozwoli na planowanie polityki ochrony konkurencji i konsumentów w dłuższej perspektywie czasu.
Zgodnie z projektem odwołanie prezesa UOKiK przed końcem kadencji będzie możliwe jedynie w przypadku:
- skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
- pozbawienia praw publicznych;
- złożenia rezygnacji;
- utraty obywatelstwa polskiego;
- choroby stwierdzonej orzeczeniem lekarskim lub innej przeszkody, trwale uniemożliwiającej wykonywanie zadań;
- naruszenia zakazów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
- naruszenia zakazu zajmowania innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska dydaktycznego, badawczo-dydaktycznego lub badawczego.
Wprowadzono również ograniczenie, zgodnie z którym prezes UOKiK może zostać ponownie powołany tylko raz.