Prof. Andrzej Jajszczyk jest specjalistą w dziedzinie telekomunikacji z Akademii Górniczo Hutniczej.
"NCN zostało powołane do wspierania badań podstawowych, czyli takich, których głównym celem jest poszukiwanie odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące człowieka, otaczającej nas rzeczywistości, zdobywanie wiedzy na temat podstawowych faktów, i zjawisk. Żeby odpowiedzieć na te najważniejsze pytania musimy również zajmować się szeroko rozumianą kulturą i poznawać naszą przeszłość" - powiedział prof. Jajszczyk podczas otwarcia.
Jak podkreślił fundusze na badania będą przez NCN rozdzielane w nowy, bardziej apolityczny sposób. Obiecał, że będzie zabiegał o pozyskanie dla NCN dodatkowych pieniędzy z innych źródeł.
"Środki rozdzielane przez NCN na badania wzrosną znacząco"
Minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka poinformowała, że środki rozdzielane przez NCN na badania wzrosną znacząco.
"Przewidujemy, że w 2014 r. fundusze z budżetu państwa na badania mogą przekroczyć miliard złotych. W tym roku to jest ponad 300 mln zł i będziemy trzymać kciuki aby te środki Narodowe Centrum Nauki wydało, bowiem niełatwo jest ogłosić konkurs, ocenić i jeszcze alokować te środki na podstawie indywidualnych umów" - powiedziała minister.
Do niedawna konkursy na projekty badawcze rozstrzygała Rada Nauki
Do niedawna konkursy na projekty badawcze, które miały być prowadzone za pieniądze z budżetu państwa, rozstrzygała Rada Nauki, działająca przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Część członków tej rady zajmowała się konkursami na granty w badaniach podstawowych (teoretycznych), część w badaniach stosowanych. Obecnie organizacją konkursów na finansowanie badań stosowanych, czyli związanych z gospodarką, zajmuje się działające w Warszawie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Jego odpowiednikiem, dla badań podstawowych, będzie Narodowe Centrum Nauki.
"Wcześniej było rozporządzenie ministra nauki, które określało jakie granty przyznaje Rada Nauki, działająca przy ministerstwie. Członkowie rady musieli się tych wytycznych trzymać. Poza tym minister decydował, na które dziedziny nauki przeznaczyć więcej, a na które mniej" - powiedział pełnomocnik Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. Narodowego Centrum Nauki, prorektor UJ prof. Szczepan Biliński.
Rada Narodowego Centrum Nauki, jak wyjaśnił, będzie miała większą autonomię i sama będzie mogła tworzyć granty, np. przeznaczone specjalnie dla młodych naukowców. "Wcześniej były tylko trzy rodzaje grantów - granty ogólne, granty doktoranckie i granty habilitacyjne. To, jakie będą teraz, będzie zależało przede wszystkim od pomysłów członków Rady NCN. Oni także będą określać maksymalną wysokość tych grantów" - dodał Biliński.
Zgodnie z ustawą o NCN minimum 20 proc. rocznego budżetu centrum będzie przeznaczone na sfinansowanie badań naukowców rozpoczynających karierę badawczą.
Stworzenie katalogu 25 dziedzin nauki
Przewodniczący Rady NCN, prof. Michał Karoński poinformował, że jedną z pierwszych prac jakie rada już wykonała, było stworzenie katalogu 25 dziedzin nauki.
W każdej z 25 dziedzin nauki, które rada określiła, będzie możliwe zdobycie czterech rodzajów grantów. Jeden rodzaj będzie przeznaczony dla każdego, kto będzie miał pomysł na badania.
Drugi typ, to grant na badania realizowane we współpracy z zagranicznymi instytucjami, trzeci, tzw. grant promotorski, będzie przeznaczony dla młodych ludzi, których promotorzy wystąpią o dofinansowanie ich badań, a finałem ma być doktorat.
Ostatni grant, który, jak tłumaczył prof. Karoński, będzie przeznaczony dla młodych doktorantów, którzy nie ukończyli 35. roku życia i zrobili doktorat nie wcześniej niż pięć lat temu. "To jest grant na stworzenie warsztatu badawczego. To będzie grant pięcioletni i może być bardzo wysoki, nawet do miliona złotych. Dla biologa to będą laboratoria, dla humanisty to może być np. biblioteka" - tłumaczył.
Pierwszy i jedyny w tym roku konkurs na granty, jak planuje rada, ma być ogłoszony 15 marca. Wnioski w ramach tego konkursu będzie można składać do 15 czerwca. W tegorocznym budżecie zapisano dla NCN 305 mln zł. Resort nauki szacuje, że w 2012 r. centrum będzie miało do dyspozycji ok. 500 mln zł, w 2013 r. ok. 700 mln zł, a w 2020 ok. 1,5 mld zł. Ta kwota będzie wzrastać dzięki środkom, które budżet państwa zaoszczędzi na dotacjach statutowych dla jednostek naukowych. Od tego roku najsłabiej ocenione jednostki naukowe mają dostawać dotację statutową nie przez cały rok, a przez sześć miesięcy.
Działające od kilku lat Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ma w tym roku do dyspozycji 600 mln zł.
Otwarcie NCN odbyło się w siedzibie centrum. Nowo otwartą instytucję pobłogosławił kardynał Franciszek Macharski. Po południu w piątek zaplanowano jeszcze galę inaugurującą działalność NCN, na której swoją obecność zapowiedział premier Donald Tusk.