Wskutek przyjętej przez rząd strategii dającej priorytet operacjom Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, Polska wycofała w tym roku swoje kontyngenty wojskowe z misji prowadzonych pod szyldem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Po 35 latach zakończyła się służba Polaków w misji UNDOF na Wzgórzach Golan. Po 17 latach polscy żołnierze przestali być obecni w misji UNIFIL w Libanie. Po kilku miesiącach zakończyli także działania w Czadzie, realizowane wcześniej przez rok w ramach misji UE.

Zadania na pograniczu izraelsko-syryjskim przejęli od nas Filipińczycy, w Libanie - Duńczycy, a w Czadzie - Mongołowie.

Zdaniem kierownictwa resortu obrony, udział w misjach pokojowych pod auspicjami ONZ wpłynął korzystnie na ugruntowanie pozycji Polski na arenie międzynarodowej; umożliwił też wojskowym zdobywanie cennych doświadczeń. Resort obrony nie ukrywa, że konieczność redukcji części kontyngentów związana jest z planami wzmocnienia naszej obecności w Afganistanie. Strategia dotycząca udziału Polski w misjach przewiduje, że możemy mieć jednocześnie poza granicami kraju ok. 3,5 tys. żołnierzy.

Część ekspertów uważa jednak, że wycofanie z misji ONZ to błąd, bo udział w nich, jak oceniają, gwarantuje lepszą pozycję w ważnych dla bezpieczeństwa Polski, międzynarodowych dyskusjach. Zdaniem niektórych, misje te wciąż są też doskonałą okazją, by żołnierze poznawali standardy i specyfikę międzynarodowych struktur. Część ekspertów wskazuje, że podnoszone początkowo przez kierownictwo ministerstwa argumenty o oszczędnościach z tytułu wycofania żołnierzy są pozorne, bo organizacja zwraca ok. 60 proc. kosztów.

W ramach misji UNDOF Polacy nadzorowali przestrzeganie porozumienia o zawieszeniu broni między Izraelem a Syrią; w latach 1974-2009 uczestniczyło w niej blisko 13 tys. polskich żołnierzy i pracowników wojska. Do ich zadań należało m.in. oczyszczanie terenu z min i niewybuchów, prace fortyfikacyjne oraz transport osób, sprzętu, żywności, wody i paliwa, naprawy pojazdów i praca laboratorium medycznego, a później także obserwacja przestrzegania zawieszenia broni (w strefie rozdzielenia wojsk długiej na około 50 km i szerokiej od 200 m do 9 km).

Historia konfliktu sięga października 1973 roku, gdy koalicja wojsk państw arabskich zaatakowała Izrael, łamiąc rozejm zawarty po wojnie z 1967 r. Interwencje dyplomatyczne USA i ZSRR oraz rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ doprowadziły do kruchego przerwania ognia, sytuacja pozostawała jednak bardzo niestabilna. Dopiero negocjacje izraelsko-syryjskie prowadzone w Genewie pod egidą USA i Rady Bezpieczeństwa doprowadziły w maju 1974 r. do zawarcia porozumienia, które stało się podstawą zawieszenia broni obowiązującego do dnia dzisiejszego.

Rada Bezpieczeństwa przyjęła rezolucję o utworzeniu Sił Rozdzielająco-Obserwacyjnych Narodów Zjednoczonych (UNDOF - United Nations Disengagement Observer Force). UNDOF miały za zadanie "czynić co tylko możliwe by utrzymać przerwanie ognia i skrupulatnie obserwować czy jest ono przestrzegane".

Polski kontyngent w misji UNIFIL rozpoczął wykonywanie zadań w 1992 r., początkowo jako kompania medyczna, na bazie której sformowano polowy szpital. Potem w rejon misji przybywały kolejne polskie pododdziały - m.in. batalion logistyczny. W ciągu kilkunastu lat doświadczenie misyjne w Libanie zdobyło ponad 10 tys. polskich żołnierzy. Ich zadaniem był m.in. transport towarów, magazynowanie ich, obsługa i naprawa sprzętu technicznego a także patrolowanie i obserwacja obszaru odpowiedzialności. Przez lata żołnierze określali służbę w Libanie, ze względu na panujące tam "sprzyjające" warunki mianem "Wojskowy Dom Wypoczynkowy".

Geneza misji ONZ w Libanie sięga końca lat 70. W marcu 1978 r. palestyńscy komandosi przeprowadzili rajd na terytorium Izraela i porwali autobus z turystami - zginęło 37 osób, 76 zostało rannych. W odpowiedzi oddziały Izraelskich Sił Obronnych przeprowadziły "Operację Litani", atakując bazy Palestyńczyków i zajmując terytorium na południe od rzeki Litani, wyłączając Tyr i jego najbliższe okolice.

Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję wzywającą Izrael do przestrzegania integralności terytorialnej i bezwarunkowego wycofania się z okupowanego terytorium Libanu i kolejną - powołującą Tymczasowe Siły Narodów Zjednoczonych w Libanie (ang.: United Nations Interim Force in Lebanon - UNIFIL). Jako główne zadania UNIFIL określono potwierdzenie wycofania wojsk izraelskich, przywrócenie pokoju i bezpieczeństwa oraz wsparcie rządu libańskiego w przejęciu kontroli nad okupowanym obszarem.

Polacy uczestniczyli w misji w Czadzie od kwietnia 2008 r., gdy w rejon udała się grupa przygotowawcza; od tego czasu służyło tam ok. 1,5 tys. żołnierzy. Zadania realizowały trzy zmiany polskiego kontyngentu, dwie w ramach misji UE i jedna ONZ. Żołnierze odpowiadali m.in. za monitorowanie sytuacji w rejonie, w tym kontrolę osób i obiektów, ochronę personelu organizacji humanitarnych i współdziałanie z lokalnymi władzami. Operacja sił międzynarodowych w regionie spowodowana jest konfliktem w Darfurze, w wyniku którego zginęło 300 tys. osób, a 2,5 mln musiało opuścić swoje domy.

Początkowo rząd chciał, by misja w Czadzie miała finał w końcu maja. Termin jednak przesunięto, gdy okazało się, że Polska poniosłaby znaczną część kosztów wycofania żołnierzy i sprzętu. Wojsko wycofano ostatecznie w listopadzie, dzięki czemu część wydatków pokryła ONZ. Jak szacuje MON, pozostając "nieco dłużej" zaoszczędziliśmy ok. 20 mln dolarów. Niewykluczone, że nasza obecność w Czadzie zmieni się z wojskowej w polityczną - Polska otrzymała bowiem propozycję wskazania doradców przy specjalnym przedstawicielu sekretarza generalnego ONZ w tym środkowoafrykańskim państwie.

Zaangażowanie w misjach pod auspicjami ONZ Polacy rozpoczęli od udziału w komisji nadzorującej przestrzeganie zawieszenia broni w konflikcie na Półwyspie Koreańskim; potem uczestniczyli w działaniach m.in. w Egipcie, Kambodży, Syrii, Libanie i Jugosławii. W misjach pod szyldem ONZ śmierć poniosło dotychczas 43 polskich żołnierzy (w KNPN Korea - 3, UNEF II Egipt - 9, UNDOF Syria - 9, UNTAC Kambodża - 5, UNTAG Namibia - 3, UNIFIL Liban - 7, UNPROFOR Jugosławia - 7).