Izba komornicza ma interes prawny i jest stroną postępowania w przedmiocie powołania na stanowisko komornika sądowego. Samorząd komorniczy sprawuje pieczę nad wykonywaniem zawodu, a jej zakres obejmuje również sprawy naboru – stwierdził w wyroku Naczelny Sąd Administracyjny.
Powołanie komornika
Minister Sprawiedliwości umorzył postępowanie odwoławcze dotyczące ponownego rozpatrzenia sprawy powołania S.S na stanowisko komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym. Wniosek o wznowienie postepowania wcześniej złożyła Izba Komornicza,
MS w swojej decyzji stwierdził, że Izbie nie przysługuje status strony o której mowa w art. 28 k.p.a. – jeśli chodzi o procedurę powołania na stanowisko komornika sądowego. W tym samym postępowaniu, ten sam organ, nie może występować jednocześnie jako strona oraz jako organ współdziałający, gdyż te role procesowe się wykluczają.
Minister przy tym podkreślił, że sprawy o powołanie na stanowisko komornika sądowego dotyczą indywidualnych interesów osób ubiegających się o stanowisko komornika sądowego.
Wyjaśnił, że komornika powołuje Minister Sprawiedliwości, na wniosek zainteresowanego. Sprawy te nie dotyczą natomiast indywidualnego interesu prawnego izb komorniczych, tym samym nie są własnymi sprawami samorządu komorniczego. W przepisach, brak jest normy, która wprost wskazywałby na prawo samorządu zawodowego do bycia stroną postępowania administracyjnego, którego przedmiotem jest powołanie na stanowisko komornika sądowego. Zdaniem organu, interesu tego z pewnością, nie można wywodzić np. z faktu posiadania przez samorząd komorniczy osobowości prawnej.
Izba komornicza zaskarżyła decyzję ministra do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Samorząd w skardze stwierdził, że reprezentuje osoby wykonujące zawód komornika sądowego, a także sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem tego zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Piecza powinna być rozumiana szeroko i nie powinno budzić wątpliwości, że obejmuje również czynności związane z dopuszczeniem do wykonywania zawodu oraz decydowanie lub współdecydowaniem o tym, kto uzyska uprawnienie do wykonywania zawodu. Nałożenie obowiązku sprawowania pieczy zawsze powinno wiązać się z przyznaniem odpowiednich uprawnień pozwalających na skuteczne wykonywanie obowiązku. A takim środkiem nie jest możliwość wyrażenia niewiążącej opinii o kandydacie.
Dla zapewnienia możliwości realnego i efektywnego wykonywania pieczy konieczne jest uznawanie poszczególnych izb komorniczych za strony odpowiednich postępowań w przedmiocie powołania na stanowisko komornika.
Z takim stanowiskiem zgodził się WSA. Uzasadnienie wyroku oparł na orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, a przede wszystkim nawiązał do uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 września 2018 r., II GPS 1/14 – zgodnie z którą izbie notarialnej przysługuje status strony w postępowaniu administracyjnym w sprawach w przedmiocie powołania lub odwołania notariusza.
Analogicznie WSA stwierdził, że izbie komorniczej przysługuje status strony w postępowaniu administracyjnym oraz sądowoadministracjnym w sprawach dotyczących powołania na stanowisko komornika lub odwołania z tego stanowiska, co wynika z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP.
Komornik sądowy - zawód zaufania publicznego
MS złożył kasację do NSA. Argumentował przed sądem, że komornik sądowy nie jest zawodem zaufania publicznego, co przesądza o tym, że do samorządu komorników nie ma zastosowania art. 17 ust. 1 Konstytucji. To z kolei przesądza o bezprzedmiotowości dopuszczenia tego samorządu w charakterze strony w postępowaniu dot. powołania lub odwołania komornika.
Minister dalej wywodził, że izba ma prawo zaskarżania aktów normatywnych dotyczących spraw objętych zakresem jej działania do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 Konstytucji). Poza tym interes publiczny i jego ochrona nie mogą być utożsamiane z partykularnym interesem danej korporacji zawodowej. MS dodał, że organy samorządu komorniczego pod pretekstem "sprawowania pieczy" nad należytym wykonywaniem zawodu komornika w rzeczywistości uzurpują sobie prawo do ingerowania w prowadzoną przez Ministra politykę obsady kancelarii komorniczych.
NSA 23 kwietnia 2021 oddalił kasację przyjmując za słuszną argumentację WSA w Warszawie w sprawie statusu zawodu komornika, do którego niewątpliwie ma zastosowanie art. 17 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem sądu, osoba prawna – izba komornicza ma, wynikające z art. 11 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji w związku z art. 17 ust. 1 Konstytucji, uprawnienie do zajmowania stanowiska w formie opinii w sprawie powołania komornika. To uprawnienie daje jej legitymację do występowania na podstawie art. 28 k.p.a. w postępowaniu administracyjnym i w konsekwencji sądowym w tego rodzaju sprawach.
NSA podkreślił, iż zgodzić się należy z poglądem wyrażonym w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że wyrażenie przez radę izby komorniczej opinii w sprawie powołania i odwołania komornika nie kwalifikuje się jako współdziałanie organów, o którym mowa w art. 106 § 1 k.p.a. Przepis ten nie może mieć zastosowania w pełnym zakresie, ze wszelkimi jej konsekwencjami do sytuacji, w której organ samorządu komorniczego realizuje prawo tej korporacji do sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu komornika poprzez wyrażenie opinii w kwestii powołania lub odwołania ze stanowiska komornika sądowego.
Wyrok NSA, sygn. II GSK 916/18