Choć w strefie euro generalnie istnieje obowiązek przyjmowania banknotów euro, to państwa krajowe mogą wprowadzać przepisy, które ograniczają płatności w gotówce i dopuszczają wyłącznie przelew na konto – uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Wniosek prejudycjalny w tej sprawie skierował sąd niemiecki, który rozstrzyga spór dwóch obywateli tego kraju z publicznym nadawcą RTV w Hesji. Mężczyźni chcieli zapłacić abonament gotówką, ale jej nie przyjęto. Nadawca powołał się na swój regulamin, w którym przewidziano, że opłaty mogą być uiszczane wyłącznie poprzez polecenie zapłaty lub przelew bankowy. Sąd administracyjny rozstrzygający ten spór zwrócił uwagę, że wyłączenie możliwości uiszczenia składki abonamentowej przy użyciu banknotów denominowanych w euro narusza przepis prawa federalnego wyższego rzędu, który nadaje tym banknotom nieograniczony status prawnego środka płatniczego. Jednocześnie jednak zaczął się zastanawiać nad zgodną tego przepisu z wyłączną kompetencją Unii Europejskiej w dziedzinie polityki pieniężnej w strefie euro.
Ze względu na precedensowy charakter sprawy wyrok wydała Wielka Izba (15 sędziów Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej). W pierwszej jego części przesądzono wyłączne kompetencje UE do doprecyzowania statusu prawnego środka płatniczego przyznanego banknotom denominowanym w euro. Przy czym dla skuteczności takiego statusu nie jest konieczne nałożenie bezwzględnego obowiązku przyjmowania banknotów jako środka płatniczego. Nie jest również konieczne, aby UE ustanowiła w sposób wyczerpujący i jednolity wyjątki od tego zasadniczego obowiązku, o ile co do zasady możliwe jest dokonanie zapłaty w gotówce.
Zdaniem TSUE państwa strefy euro mogą w konsekwencji wprowadzić przepisy, które zobowiązują administrację publiczną do przyjmowania płatności gotówkowych w euro. Status banknotów i monet denominowanych w euro jako prawnych środków płatniczych wiąże się, co do zasady, z obowiązkiem ich przyjmowania. Jednocześnie jednak obowiązek ten może zostać ograniczony ze względu na interes publiczny. Pod pewnym jednak warunkiem.
„Biorąc pod uwagę fakt, że nakładając takie ograniczenia w ramach wykonywania swoich suwerennych kompetencji, państwa członkowskie ograniczają uznaną przez prawo Unii możliwość wykonania zobowiązania pieniężnego co do zasady za pomocą banknotów i monet wyrażonych w euro, państwa członkowskie powinny upewnić się, że podejmowane przez nie środki są zgodne z zasadą proporcjonalności, która należy do zasad ogólnych prawa Unii”.
Brak kosztów związanych z przyjmowaniem gotówki (np. utrzymywania kas gotówkowych) może przemawiać za interesem społecznym w ograniczeniu płatności wyłącznie do form bezgotówkowych. Trybunał podkreślił jednak, że to sąd krajowy będzie musiał rozstrzygnąć, czy jest to środek proporcjonalny, a także czy alternatywne formy wnoszenia opłat są łatwo dostępne dla obywateli.

orzecznictwo

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 26 stycznia 2021 r. w sprawach połączonych C-422/19 i C-423/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia