Rada Polityki Pieniężnej (RPP) jest organem Narodowego Banku Polskiego (NBP). Powstała 17 lutego 1998 r. W skład RPP wchodzą:

* przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,
* 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są na 6 lat.

Rada Polityki Pieniężnej:

* ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej,
* składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego,
* ustala wysokość stóp procentowych NBP,
* ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,
* określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,
* zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,
* przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,
* ustala zasady operacji otwartego rynku.






Operacje otwartego rynku (jeden ze sposobów kontroli podaży pieniądza) to transakcje prowadzone przez bank centralny z bankami komercyjnymi, dokonywane z inicjatywy banku centralnego. W zakres operacji otwartego rynku wchodzi sprzedaż lub kupno papierów wartościowych, a także emisje własnych papierów dłużnych przez bank centralny. Operacje otwartego rynku wpływają na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym. W konsekwencji równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Sprzedaż papierów wartościowych (obligacji) powoduje zmniejszenie podaży pieniądza, skupowanie papierów wartościowych powoduje zwiększenie podaży pieniądza.
Rada Polityki Pieniężnej podejmuje decyzje dotyczące stóp procentowych, które są jednym z instrumentów, za pomocą których bank centralny oddziałuje na rynek. Wysokość stóp wyznacza oprocentowanie depozytów i kredytów. Stopa procentowa określa cenę za wypożyczenie kapitału. Jeśli wynosi 10 proc. w stosunku rocznym, oznacza to, że za każde pożyczone 100 zł trzeba zapłacić 10 zł – czyli w sumie należy oddać 110 zł.
Najważniejsze stopy procentowe określane przez bank centralny w Polsce:

* stopa lombardowa – podstawowa stopa procentowa banku centralnego, stopa maksymalna. Według stopy lombardowej bank centralny udziela krótkookresowego kredytu bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Stopa lombardowa określa krańcowy koszt pozyskania pieniądza na rynku przez banki komercyjne;
* stopa interwencyjna (referencyjna, zwana również stopą repo) – według niej przeprowadzane są operacje otwartego rynku, przy czym stopa ta określa minimalne oprocentowanie tych operacji. Wpływa na oprocentowanie pożyczek międzybankowych, depozytów i kredytów dla klientów, jak również na rentowność skarbowych papierów wartościowych; pokazuje, ile banki zarabiają na środkach ulokowanych w banku centralnym;
* stopa redyskontowa – według tej stopy bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych. Inaczej rzecz ujmując, jest to stopa procentowa, która jest stosowana w przypadku redyskonta przez bank centralny papierów wartościowych (w tym weksli), zdyskontowanych wcześniej przez banki komercyjne. Banki komercyjne sprzedają wówczas bankowi centralnemu krótkookresowe papiery wartościowe, odkupione wcześniej od swoich klientów. Cenę tej operacji określa właśnie stopa redyskontowa;
* stopa depozytowa – określa oprocentowanie jednodniowych depozytów, składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Lokaty takie mają na celu zagospodarowywanie nadwyżek, jakimi dysponują od czasu do czasu banki komercyjne.


Podnosząc stopy procentowe, bank centralny zaostrza politykę pieniężną. Podniesienie stóp procentowych banku centralnego wywołuje podwyżkę oprocentowania w bankach komercyjnych; kredyty stają się wówczas droższe, ale i z drugiej strony wzrasta oprocentowanie depozytów. Oznacza to, że klienci banków mniej chętnie będą zaciągać kredyty, za to chętniej będą lokowali swoje pieniądze na wyżej oprocentowanych lokatach. Obniżenie stóp procentowych ma odwrotny skutek. W ślad za bankiem centralnym banki komercyjne obniżają oprocentowanie, co zachęca klientów do zaciągania większej liczby kredytów, czyniąc równocześnie depozyty mniej atrakcyjnymi (niższe odsetki).

Robert Olesiński

Podstawa prawna
- Art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
- Art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 1, poz. 2).