W spółce z o.o.

Podwyższenie kapitału w spółce z o.o. następuje w drodze podwyższenia wartości nominalnej istniejących już udziałów lub przez ustanowienie nowych. Jeżeli następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki, wówczas trzeba zmienić umowę. Gdyby następowało na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, to oświadczenia wspólników o objęciu nowych udziałów wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Dotychczasowi wspólnicy mają pierwszeństwo do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów (jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej). Oświadczenie dotychczasowego wspólnika w sprawie objęcia nowego udziału lub objęcia podwyższenia wartości istniejącego udziału wymagają formy aktu notarialnego, podobnie jak oświadczenie nowego wspólnika o przystąpieniu do spółki i objęciu udziału.
Wspólnicy mogą podjąć uchwałę o zmianie umowy spółki i podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki. Wówczas nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. Wymogu tego nie stosuje się do udziałów własnych spółki.
Zarząd powinien zgłosić podwyższenie kapitału do sądu rejestrowego, dołączając do zgłoszenia:

* uchwałę o podwyższeniu kapitału,
* oświadczenie o objęciu udziałów o podwyższonym kapitale,

* oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zostały w całości wniesione.

Podwyższenie następuje z chwilą wpisania do rejestru.

W spółce akcyjnej

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej wymaga zmiany statutu i następuje w drodze:

* emisji nowych akcji lub
* podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji.

Są trzy możliwości objęcia nowych akcji:

* w drodze złożenia oferty przez spółkę i przyjęcia jej na piśmie przez oznaczonego adresata (jest to subskrypcja prywatna),
* zaoferowania akcji wyłącznie akcjonariuszom, którym służy prawo poboru (jest to subskrypcja zamknięta),
* zaoferowanie akcji w drodze ogłoszenia skierowanego do osób, którym nie służy prawo poboru (jest to subskrypcja otwarta).

Kapitał zakładowy może zostać podwyższony dopiero po całkowitym wpłaceniu co najmniej dziewięciu dziesiątych dotychczasowego kapitału zakładowego. Akcjonariuszom przysługuje prawo poboru, czyli prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji, w stosunku do liczby posiadanych akcji. Podwyższenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do sądu rejestrowego. Następuje ono z chwilą wpisania do rejestru. Do zgłoszenia zarząd dołącza:

* uchwałę walnego zgromadzenia o podwyższeniu kapitału zakładowego,
* ogłoszenie i wzór zapisu, jeśli podwyższenie nastąpiło w drodze subskrypcji otwartej lub zamkniętej,
* spis nabywców akcji z uwidocznieniem liczby akcji, przypadających na każdego z nich oraz wysokości uiszczonych wpłat,
* dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeśli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane,
* oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na akcje zostały wniesione, a w razie gdy wniesienie wkładów niepieniężnych ma nastąpić po zarejestrowaniu podwyższenia kapitału, że przejście tych wkładów na spółkę jest zapewnione w terminie określonym w uchwale podwyższenia kapitału zakładowego,
* oświadczenie zarządu w formie aktu notarialnego o wysokości objętego kapitału zakładowego, jeśli zarząd je złożył.




Gdyby zostały objęte akcje dopuszczone do publicznego obrotu, to dodatkowo należy dołączyć prospekt. Kapitał zakładowy może zostać podwyższony również ze środków spółki. Podwyższa go wówczas walne zgromadzenie i przeznacza na to środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, jeżeli mogą zostać użyte na ten cel, w tym także z kapitałów rezerwowych. Walne zgromadzenie może podjąć uchwałę wówczas, gdy zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk, a opinia biegłego rewidenta nie zawiera istotnych zastrzeżeń dotyczących sytuacji finansowej spółki.

Kapitał docelowy

Zarząd może zostać upoważniony w statucie, na okres do trzech lat, do podwyższenia kapitału zakładowego. Może dokonać jednego lub kilku podwyższeń w graniach określonych przez tzw. kapitał docelowy, który nie może przekraczać trzech czwartych kapitału zakładowego na dzień udzielenia upoważnienia zarządowi. Zarząd może wydać akcje tylko w zamian za wkłady pieniężne, jeżeli upoważnienie do podwyższenia nie przewiduje możliwości objęcia akcji za wkłady niepieniężne.
W celu podwyższenia należy podjąć uchwałę w sprawie zmiany statutu przewidującą upoważnienie zarządu do podwyższenia kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego. Wymagana jest przy tym większość trzech czwartych głosów i obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego. W odniesieniu do spółki publicznej powinni oni reprezentować co najmniej jedną trzecią kapitału. W dodatku uchwała powinna być umotywowana.

Gdyby walne zgromadzenie nie odbyło się z powodu braku kworum, wówczas zwołuje się kolejne. Do powzięcia uchwały wymagana jest na nim obecność akcjonariuszy, którzy reprezentują co najmniej jedną trzecią kapitału zakładowego spółki.
Natomiast uchwała walnego zgromadzenia spółki publicznej może zostać powzięta bez względu na liczbę akcjonariuszy, którzy są obecni na zgromadzeniu, jeśli statut nie stanowi inaczej. Uchwałę walnego zgromadzenia o podwyższeniu kapitału zakładowego może zastąpić uchwała zarządu podjęta w graniach statutowego upoważnienia.

Warunkowe podwyższenie kapitału

Walne zgromadzenie może uchwalić tzw. warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego. Jest to uchwalenie z zastrzeżeniem, że osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonują je na warunkach określonych w uchwale. Wartość nominalna takiego warunkowego podwyższenia nie może przekraczać dwukrotności kapitału zakładowego w chwili podejmowania uchwały.
Zarząd zgłasza warunkowe podwyższenie do sądu rejestrowego. Osoby, które są uprawnione do objęcia akcji, obejmują je w drodze pisemnego oświadczenia na formularzach składanych przez spółkę.
Po zarejestrowaniu warunkowego podwyższenia kapitału zarząd powinien wydać dokumenty akcji, a w obrocie publicznym takie wydanie dokumentów zastępuje zapis na rachunku papierów wartościowych. Dokumenty akcji mogą otrzymać tylko akcjonariusze, którzy wnieśli pełny wkład. Wraz z wydaniem dokumentów następuje nabycie praw akcji i podwyższenie kapitału o sumę równą wartości nominalnej akcji objętych na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Upoważnienie zarządu do podwyższenia kapitału nie może obejmować uprawnienia do podwyższenia kapitału ze środków własnych spółki.
Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz

Podstawa prawna
* Art. 431–452 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).