pełnomocnictwo

Udzielenie pełnomocnictwa następuje najczęściej w drodze jednostronnej czynności prawnej o charakterze upoważniającym, dokonywanej przez mocodawcę (lub jego pełnomocnika). Nie rodzi to samo przez się po stronie pełnomocnika żadnych obowiązków. Obowiązki takie mogą wynikać z zawartej innej umowy, tj. umowy kształtującej tzw. stosunek podstawowy. Dopuszczalne jest udzielenie pełnomocnictwa z zastrzeżeniem warunku lub terminu.

Rodzaje pełnomocnictw

Ze względu na zakres umocowania pełnomocnictwo dzieli się na:

* ogólne (upoważniające do dokonywania czynności prawnych mieszczących się w granicach zwykłego zarządu),
* do określonego rodzaju czynności (pełnomocnictwo rodzajowe),
* do poszczególnych czynności (pełnomocnictwo szczególne).

Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.
Pełnomocnictwo może być procesowe – bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych.
Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:

* wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;

* wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
* udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
* zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
* odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.

Ustanowienie i odwołanie

Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.
Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z przepisów lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa.
Pełnomocnictwo procesowe uprawnia do czynności łączących się z procesem cywilnym.

Pełnomocnik

Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy – w tym nieposiadającego osobowości prawnej – może być również pracownik jednostki albo jej organu nadrzędnego.
Pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym nie musi być adwokat ani radca prawny.
Jeśli natomiast chodzi o pełnomocnika w procesie karnym, to może go ustanowić strona inna niż oskarżony. Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu.

Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby niebędącej stroną.

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).