Lokaut to metoda likwidowania sporów zbiorowych stosowana przez pracodawcę polegająca na powstrzymaniu się pracodawcy od dostarczania pracy pracownikom. W Polsce lokaut jako formalny element prowadzenia sporu zbiorowego nie jest dozwolony. Przy kilku nowelizacjach kodeksu pracy rozważano możliwość dopuszczenia tzw. lokautu defensywnego, za każdym razem jednak inicjatywa ta była torpedowana przez związki zawodowe.

Rodzaje lokautu

Wyróżniamy następujące rodzaje lokautu:

  • - lokaut ofensywny – wymuszenie na pracownikach zgody na wprowadzenie korzystnych dla pracodawcy zmian w warunkach i płacy,
  • - lokaut defensywny – reakcja pracodawcy na żądania pracowników wysunięte w toku sporu zbiorowego (najczęściej odpowiedź na nielegalną akcję strajkową),
  • - lokaut prewencyjny – akcja pracodawcy, której celem jest niedopuszczenie do zorganizowania akcji pracowników godzącej w jego interesy.

Quasi-lokaut

W obecnych warunkach pracodawca może zastosować quasi-lokaut. Gdyby pracodawca powstrzymał się od dostarczania pracownikom pracy, np. odciął dostawy surowców z magazynu, jest zobowiązany do stosowania rozwiązań określonych w art. 81 k.p. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy – jeżeli był gotów do jej świadczenia, a doznał przeszkód ze strony pracodawcy – przysługuje wynagrodzenie w wysokości osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną lub godzinową, a jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. Inną formą quasi-lokautu może być rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z pracownikiem biorącym udział w nielegalnej akcji strajkowej. W takich przypadkach pracodawca będzie musiał wykazać w sądzie pracy (pracownicy będą składać pozwy o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne bądź o przywrócenie do pracy), że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Tomasz Zalewski