Senatorowie debatowali w środę nad rządową nowelizacją, zgodnie z którą prawo do świadczenia 500 plus będą miały wszystkie dzieci i nastolatkowie do 18 lat. Wnioski o świadczenie będzie można składać od 1 lipca. Program w nowej odsłonie obejmie 6,8 mln dzieci.

W środę Senat rozpatrywał rządową nowelizację w sprawie rozszerzenia programu "Rodzina 500 plus". Zgodnie z nią prawo do świadczenia będą miały wszystkie dzieci i nastolatkowie do 18 lat, również jedynacy, bez względu na dochody rodziny.

Wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed wskazał, że celami programu "Rodzina 500 plus" były: poprawa wskaźnika dzietności, walka z ubóstwem, szczególnie wśród dzieci, i inwestycja w rodzinę. "Myślę, że dzisiaj możemy z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że te punkty są realizowane w sposób bardzo zadowalający" – ocenił.

Zwrócił uwagę, że w 2015 r. wskaźnik dzietności wynosił 1,25, a w 2017 – 1,45. "Liczymy, że za 2018 r. ten wskaźnik będzie jeszcze wyższy" – powiedział. "Ważna jest też kwestia związana z liczbą urodzeń: w 2017 r. po raz pierwszy od niepamiętnych czasów urodziło się ponad 400 tys. dzieci" – powiedział.

Dodał, że spadek liczby urodzeń w 2018 r. jest wynikiem mniejszej liczby kobiet w wieku rozrodczym. Jednocześnie zwrócił uwagę, że szacunki urodzeń dzieci przed wprowadzeniem programu "Rodzina 500 plus" były niższe niż obecne wyniki.

"W planach, które były przedstawiane jeszcze za poprzedniej koalicji na 2018 r., liczba dzieci szacowana była na 340 tys. czyli prawie o 40 tys. dzieci mniej, myśmy w swoim programie szacowali na 360 tys. W 2018 r. urodziło się 388 tys. dzieci" – powiedział Szwed.

Podczas debaty senatorowie pytali m.in. o możliwość dodatkowego wsparcia rodzin, które decydują się na większą liczbę dzieci. "Moim zdaniem to jest rzeczywiście coś niezwykle ważnego. Sądzę, że są dwa takie obszary: jeden to są właśnie te większe rodziny, a drugi – rodziny z dzieckiem wymagającym szczególnej troski" – powiedział senator Konstanty Radziwiłł.

W dyskusji senator Jan Rulewski stwierdził, że "niemała część opinii publicznej" zarzuca tym rozwiązaniom "rozrzutność". Zdaniem senatora ta ustawa "wzbogaca jeszcze bardziej bogatych".

Dodał, że program 500 plus wbrew deklaracjom rządu nie jest powszechny, ponieważ "świadomie unika rozwiązań innych problemów społecznych". W tym kontekście wskazał na trudną sytuację osób z niepełnosprawnościami.

Senator złożył poprawkę, która zakłada przyznanie podwójnego świadczenia w wysokości 1000 zł dzieciom z niepełnosprawnościami. Rulewski tłumaczył, że pieniądze na zrealizowanie tej propozycji byłyby pobrane ze świadczeń rodzin osiągających dochody powyżej drugiego progu podatkowego, który wynosi co najmniej 85 528 zł. "Chodzi o to, żeby czasowo zawiesić świadczenia dla tych rodzin, których dochód miesięczny wynosi co najmniej 17 tys. zł" – wyjaśnił. Jak dodał, poprawka obowiązywałaby przez 2 lata. "Wierzę, że w tym czasie będą zrealizowane programy dotyczące solidarności i wsparcia osób niepełnosprawnych" – podkreślił Rulewski.

Rulewski złożył także poprawkę dotyczącą objęcia świadczeniem osób w wieku 19 lat, które uczęszczają do szkoły.

Rozszerzenie programu "Rodzina 500 plus" także na pierwsze i jedyne dziecko to jeden z projektów wchodzących w skład tzw. nowej piątki PiS.

Obecnie świadczenie jest przyznawane na drugie i kolejne dziecko. Na pierwsze jest wypłacane tylko po spełnieniu kryteriów dochodowych – 800 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie lub 1200 zł netto w rodzinie, której członkiem jest dziecko z niepełnosprawnością.

Po rozszerzeniu programu 500 plus będzie przysługiwać na wszystkie dzieci do 18 lat. Prawo do świadczenia będą miały również dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (do 18 lat).

Wnioski o przyznanie świadczenia na nowych zasadach, czyli bez kryterium dochodowego, będzie można składać w dwóch formach: w wersji papierowej – od 1 sierpnia 2019 r., a w wersji elektronicznej – od 1 lipca 2019 r.

W przypadku złożenia wniosku w okresie lipiec-wrzesień 2019 r. świadczenie zostanie przyznane z wyrównaniem od 1 lipca 2019 r. Złożenie wniosku po 30 września 2019 r. oznaczać będzie przyznanie świadczenia od miesiąca złożenia wniosku, czyli bez wyrównania za miesiące minione, tj. lipiec i sierpień.

Znowelizowana ustawa wprowadza trzymiesięczny termin – liczony od dnia urodzenia dziecka – na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowo narodzone dziecko. Złożenie wniosku w tym terminie będzie skutkowało przyznaniem tego świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka. Obecnie świadczenie 500 plus przysługuje – co do zasady – od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Nowela umożliwi także przyznanie – z zachowaniem ciągłości – świadczenia wychowawczego drugiemu rodzicowi dziecka w razie śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres, lub który zmarł przed rozpatrzeniem wniosku. Obecnie w takiej sytuacji drugi rodzic musi złożyć "swój" wniosek o świadczenie.

Z danych Centrum Informacyjnego Rządu wynika, że od 1 kwietnia 2016 r., czyli od momentu uruchomienia programu, przeznaczono na niego ok. 70 mld zł (stan na marzec 2019 r.). Obecnie z programu korzysta ponad 3,6 mln dzieci, czyli 52 proc. wszystkich dzieci do 18. roku życia. Szacuje się, że po rozszerzeniu programu skorzysta z niego 6,8 mln dzieci. Po zmianach w 2019 r. na program trzeba będzie przeznaczyć ok. 31 mld zł, a w 2020 r. – ok. 41 mld zł.