W najbliższą sobotę grupa 70 znawców nietoperzy z Polski i zagranicy weźmie udział w 18. edycji międzynarodowe liczenia nietoperzy hibernujących w podziemiach Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego - poinformował PAP koordynator akcji dr Tomasz Kokurewicz z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

MRU to największe zimowisko tych ssaków w Polsce.

Chiropterolodzy mają dokładnie opracowany plan przedsięwzięcia, będący efektem blisko 20-letniej praktyki. Liczenie odbędzie się w sobotę między godz. 6 a 16. Weźmie w nim udział 70 osób podzielonych na dziewięć grup. Każda z nich będzie odpowiedzialna za jeden z sektorów w podziemiach o łącznej długości ok. 32 km.

W liczeniu wezmą udział chiropterolodzy z 14 krajów, w tym po raz pierwszy z trzech spoza Unii Europejskiej, tj. Bośni i Hercegowiny, Serbii i Turcji. Łącznie zagraniczne ośrodki naukowe będą reprezentowały 52 osoby.

Z Polski w liczeniu weźmie udział 18 osób. Najliczniejszą grupę będą stanowili chiropterolodzy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, będą też chiropterolodzy z Uniwersytetu Gdańskiego, Instytutu Badawczego Leśnictwa i Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra” z Poznania.

„Podczas liczenia nie chodzi tylko o czysto matematyczne dane. Nietoperze oznaczamy do gatunku, ponadto dzięki automatycznym rejestratorom temperatury i wilgotności pracującym w podziemiach od dwóch lat monitorujemy warunki mikroklimatyczne w tym unikatowym zimowisku nietoperzy. Jest to także okazja do sprawdzenia, czy hibernującym nietoperzom nie zagrażają drapieżniki czy też nielegalna eksploracja wyłączonych z ruchu turystycznego części podziemi” – powiedział PAP Kokurewicz.

Dodał, że w tym roku ukaże się specjalistyczna publikacja podsumowująca wyniki blisko 20-letnich badań tego zimowiska nietoperzy i wpływu globalnego ocieplenia na zimujące nietoperze.

Zimowa kolonia nietoperzy zamieszkująca podziemia Centralnego Odcinka Frontu Umocnionego Łuku Odry i Warty jest doskonale znana badaczom nietoperzy z Unii Europejskiej.

Prowadzone tam co roku liczenia są międzynarodowym przedsięwzięciem, które często owocuje nawiązywaniem kontaktów i inicjowaniem nowych projektów badawczych. To także swoista platforma zdobywania wiedzy przez "świeżo upieczonych" magistrów nauk przyrodniczych.

Na przestrzeni minionych lat naukowcy zgromadzili wiele informacji nt. zimowiska w MRU. Okazuje się, że do międzyrzeckich podziemi nietoperze przylatują z rozległego obszaru Nizin Środkowoeuropejskich o powierzchni co najmniej 17 tys. km kwadratowych. Obserwowane długości ich przelotów sięgają nawet 260 km.

„To największe zimowisko nietoperzy w Polsce znajdujące się w pierwszej dziesiątce najliczniejszych zimowisk w Unii Europejskiej. W MRU co roku zimę spędza ponad 30 tys. tych skrzydlatych ssaków. Z tego powodu ich ochrona na obszarze Natura 2000 +Nietoperek+ ma międzynarodowe znaczenie, a jej skuteczność wpływa na liczebność nietoperzy na dużym obszarze Europy Środkowej” – zaznaczył Kokurewicz.

Na podziemną część MRU składa się system korytarzy, tunelów i komór (o łącznej długości 32 km) oraz naziemnych bunkrów. Kompleks został zbudowany przez Niemców w latach 30. XX wieku i w czasie II wojny światowej. Panująca tam stała temperatura (8-10 stopni Celsjusza) i wilgotność stwarzają nietoperzom optymalne warunki do zimowej hibernacji.

W zależności od gatunku skupiska hibernujących nietoperzy – nazywane klastrami - liczą od kilku do nawet tysiąca osobników. Nietoperze śpią w podziemiach wisząc głowami w dół. Najliczniej zimują tam: nocek duży, nocek rudy i nocek Natterera. Najrzadsze z gatunków to: nocki Bechsteina i nocki łydkowłose.

Zwierzęta te opanowały sztukę hibernacji - spada wówczas temperatura ich ciała i zwalania metabolizm. Dzięki temu mogą przetrwać bez pożywienia kilka miesięcy podtrzymując funkcje życiowe jedynie dzięki zgromadzonym jesienią zapasom tłuszczu.

Od 1999 roku liczenia - w ramach działalności badawczej - organizuje Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Polska ma obowiązek składania co 5 lat raportu Komisji Europejskiej nt. stanu cennych przyrodniczo siedlisk i gatunków objętych ochroną w ramach obszarów Natura 2000, a do takich należy cały kompleks MRU.

Wśród 26 gatunków nietoperzy stwierdzonych dotychczas w Polsce osiem zostało wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej.

Przed rokiem w podziemiach MRU naukowcy naliczyli prawie 36 tys. nietoperzy reprezentujących 10 gatunków. (PAP)

autor: Marcin Rynkiewicz