Powstały przy Prokuratorii Generalnej RP Sąd Polubowny oferuje trzy niezależne drogi postępowania: mediację, arbitraż oraz koncyliację - mówi PAP Sekretarz Generalny Sądu Polubownego Piotr Nowak. Zapewnił, że Sąd gwarantuje poufność, szybkość i wysoką jakość prowadzonych postępowań.

Na mocy ustawy z 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzeniem Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej z 3 lipca 2017 r. utworzono Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej RP.

PAP: Czym jest Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej RP?

Piotr Nowak, Naczelnik Samodzielnego Wydziału ds. Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej i Sekretarz Generalny Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej RP: Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej RP jest niezależną od Prokuratorii Generalnej instytucją, stanowiącą platformę, w ramach której określone ustawą podmioty mogą rozwiązywać zaistniałe między nimi spory. Jest to miejsce umożliwiające wyjście z twarzą z sytuacji, w której strony chciałyby zawrzeć porozumienie, ale etap konfliktu nie pozwala, aby efektywnie zrobiły to same. Sąd daje gwarancję poufnego zakończenia sporu, którego ujawnienia strony często by nie chciały.

Utworzenie Sądu, którego obsługę zapewnia Urząd Prokuratorii, stanowi realizację postulatu, zapewnienia możliwie szerokiego rozpoznawania sporów na drodze pozasądowej, co skróci czas prowadzonych postępowań i wpłynie na odformalizowanie drogi dochodzenia roszczeń przez podmioty objęte kognicją Sądu. Udział w postępowaniu ma charakter dobrowolny i zależy od woli obu stron.

PAP: Jakie podmioty mogą być stroną w postępowaniu przed Sądem?

P.N.: Nasz Sąd jest właściwy do rozpoznawania sporów w sprawach pomiędzy innymi niż skarb państwa państwowymi osobami prawnymi, osobami prawnymi z udziałem skarbu państwa lub państwowych osób prawnych. Tym samym tylko wskazane kategorie podmiotów mogą być stroną w postępowaniu przed tym Sądem.

PAP: W jaki sposób Sąd Polubowny będzie rozwiązywał te spory?

P.N.: Są trzy formy postępowań: mediacja, postępowanie arbitrażowe i postępowanie koncyliacyjne.

Mediacja jest popularnym, efektywnym i odformalizowanym postępowaniem polubownym, polegającym na próbie doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu w drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale osoby trzeciej, neutralnej wobec stron i ich konfliktu, czyli mediatora. Mediator wspiera przebieg negocjacji, pomaga w przełamaniu ewentualnego impasu, łagodzi powstające napięcia oraz pomaga stronom w wypracowaniu obustronnie satysfakcjonującego porozumienia i ostatecznej ugody.

Z kolei postępowanie arbitrażowe stanowi alternatywną formę rozstrzygania sporów wobec tradycyjnego postępowania sądowego. W przypadku Sądu Polubownego strony dokonują wyboru arbitrów z listy Arbitrów Stałych Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej lub spoza tej listy, jeżeli wybrane osoby spełniają określone w Regulaminie Sądu kryteria konieczne do pełnienia funkcji Arbitra Stałego. Wyrok Sądu Polubownego rozstrzygający o żądaniach stron jest ostateczny i może być uchylony jedynie na żądanie strony w przypadku zaistnienia ściśle określonych przesłanek.

Postępowanie koncyliacyjne nie było dotychczas wykorzystywane szerzej na arenie sporów gospodarczych. W jego ramach niezależny i bezstronny koncyliator po zbadaniu sprawy sam przedstawia stronom propozycję rozwiązania konfliktu, co zbliżone jest nieco do rozstrzygnięcia podejmowanego przez arbitra. Różnica polega jednak na tym, że akceptacja zaproponowanego rozwiązania pozostaje wyłącznym uprawnieniem stron. Zadaniem koncyliatora jest opracowanie odpowiednich rozwiązań w formie propozycji koncyliacyjnej, którą zgodziłyby się zaakceptować strony. W ramach koncyliacji może również zostać zawarta ugoda.

PAP: Jakie korzyści dla stron ma oddanie sprawy do rozstrzygnięcia przez Sąd Polubowny?

P.N.: Zakładając, że spory kierowane do naszego Sądu będą często bardzo złożone mogę zadeklarować, że pierwszą i zasadniczą korzyścią dla stron będzie wysoka jakość prowadzonych postępowań. Zgromadziliśmy grono wybitnych prawników oraz ekspertów posiadających olbrzymie doświadczenie zawodowe, w tym również w obsłudze prawnej podmiotów sfery publicznej, czyli osób rozumiejących specyfikę ich działania. Arbitrami mogą być wyłącznie osoby, które spełniają przewidziane w przepisach szczególnych wymagania niezbędne do powołania na stanowisko sędziego sądu okręgowego, a w przypadku koncyliatorów - sędziego sądu rejonowego. Mediatorem może być z kolei wyłącznie osoba posiadająca predyspozycje, wiedzę i umiejętności do prowadzenia mediacji gospodarczych oraz niezbędne doświadczenie w tym zakresie. Kolejne korzyści to efektywność prowadzonych postępowań i satysfakcja stron. Z moich doświadczeń wynika, że na przykład w mediacji około 80 proc. spraw kończy się ugodą. Strony biorą aktywny udział w wypracowywaniu warunków porozumienia, co daje wysoki poziom satysfakcji i brak poczucia przegranej, inaczej niż ma to miejsce w postępowaniu sądowym. Zawarte porozumienie daje im możliwość dalszego budowania relacji biznesowej. Strony, które nie widzą możliwości prowadzenia wspólnych rozmów mogą oddać spór do koncyliacji i otrzymać opinię na temat możliwości polubownego rozwiązania sporu od autorytetu zewnętrznego. Stanowisko koncyliacyjne nie jest dla stron wiążące, ale może być istotną wskazówką pozwalającą na ugodowe zakończenie sporu.

PAP: Wspomniał pan, że koszty powinny być niższe niż w przypadku spraw sądowych. Czyli jakie one są?

P.N.: Wysokość opłaty za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego lub koncyliacyjnego w Sądzie Polubownym wynosi co do zasady 5 tys. zł. W przypadku arbitrażu opłata wynosi 10 tys. zł, chyba że wartość przedmiotu sporu przekracza 200 tys. zł. Wówczas ma ona charakter stosunkowy i wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu, jednak nie więcej niż 100 tys. zł, wliczając w to należny podatek VAT. W sprawach arbitrażowych rozstrzyganych w składzie jednoosobowym opłata pomniejszana jest o 50 proc.

PAP: Jak długo może być rozpatrywany dany spór?

P.N.: Długość rozpatrywania sporu zależy od stopnia skomplikowania sprawy oraz wybranej przez strony formy postępowania. Nasz Sąd rozpoczyna dopiero swoją działalność, dlatego nie mogę podać danych w oparciu o jego statystyki. Natomiast na bazie moich dotychczasowych doświadczeń mogę powiedzieć, że w przypadku arbitrażu postępowanie trwa zwykle ok. 6 miesięcy, licząc od momentu przekazania przez strony wymaganej regulaminem dokumentacji. Jeżeli chodzi o czas trwania mediacji wynosi on zwykle ok. 3 miesięcy, choć w dużej mierze wszystko zależy od woli i dyspozycyjności stron. Bardzo często ugoda zawierana jest już na pierwszym posiedzeniu. Jeżeli chodzi o koncyliację należy przyjąć, że czas jej trwania nie przekroczy 3 miesięcy.

PAP: W jaki sposób chętni mogą się zgłosić ze swoją sprawą do Sądu Polubownego?

P.N.: Zachęcam do odwiedzenia strony internetowej Sądu, którą uruchomimy już za kilka dni. Zostaną na niej zamieszczone wszelkie informacje dotyczące poszczególnych rodzajów postępowań, ich przebiegu, zalet i kosztów oraz nasze dane kontaktowe. Wszystkim zainteresowanym udostępnimy pomocne formularze i poinstruujemy, jakie kroki należy podjąć w celu zainicjowania wybranego postępowania. (PAP)