Wybór Donalda Tuska na przewodniczącego Rady Europejskiej będzie cezurą w rządach Prawa i Sprawiedliwości. To pierwsza porażka Jarosława Kaczyńskiego od momentu przejęcia władzy. I nie chodzi o to, że Donald Tusk został wybrany, czemu PiS się sprzeciwiał, bo inny wariant od początku był mało prawdopodobny.
Chodzi o to, że stało się to w tak spektakularny sposób. Jarosław Kaczyński rzucił przeciwko Donaldowi Tuskowi cały swój autorytet. Rozmawiał o tym z kanclerz Niemiec Angelą Merkel, premierem Węgier Viktorem Orbánem.
To dlatego komitet polityczny PiS tydzień przed szczytem podjął decyzję o udzieleniu poparcia kandydaturze Jacka Saryusza-Wolskiego. Na zastopowanie reelekcji Tuska w ostatnim tygodniu zostały skierowane – przynajmniej werbalnie – wszystkie najważniejsze karty dyplomatyczne. Za kandydaturą Jacka Saryusza-Wolskiego lobbowali szef Ministerstwa Spraw Zagranicznych Witold Waszczykowski i premier Beata Szydło. W dniu szczytu zagroziliśmy de facto jego zerwaniem. A na koniec dnia, mimo konsekwentnej postawy Beaty Szydło, cała sprawa została załatwiona w pół godziny.
Jarosławowi Kaczyńskiemu przez ostatni rok udawały się w zasadzie wszystkie zamiary. Co PiS zaplanował, to wcześniej czy później osiągał. Jeśli były jakieś potknięcia, sprawy toczyły się wolniej, jak projekt podwyżek dla osób sprawujących najważniejsze funkcje w państwie, lub były stopowane, jak obecnie ustawa warszawska – dotyczyło to spraw drugorzędnych. Nie tych, gdzie kierunek wyznaczył Jarosław Kaczyński. Nawet w najbardziej spektakularnej wojnie o Trybunał Konstytucyjny PiS nie powstrzymało przeniesienie sporu na poziom unijny. Przeciwnie, to Kaczyński wygrał, bo mimo sprzeciwu Komisji Europejskiej zdominował trybunał swoimi nominatami.
Teraz lider PiS natknął się na pierwszy mur. Widać, że jego imperium, jak to rozumieli starożytni Rzymianie, napotkało swój limes. Pech chciał, że to limes 27 innych szefów państw i rządów. Przy okazji udało się liderowi PiS osiągnąć cel kompletnie przeciwny do założonego. Zamiast osłabić politycznego przeciwnika, znacznie go wzmocnił. Gdyby PiS nie zmontował na kilka dni przed szczytem akcji z Jackiem Saryuszem-Wolskim, a dopuścił do wyboru Donalda Tuska bez wsparcia Polski, zostałoby to przyjęte jako w gruncie rzeczy rutynowa decyzja Rady Europejskiej, budząca do tego dyskomfort premierów, bo wybór byłby dokonany wbrew woli państwa, z którego pochodzi kandydat.
A PiS postawił swoich zagranicznych partnerów wobec alternatywy Tusk albo nie wiadomo kto. Jeśli polityka jest grą interesów, to Jarosław Kaczyński chciał, by Viktor Orbán czy jego słowacki kolega Robert Fico poświęcili interes własnych krajów, nie dostając nic w zamian. Jak rozjechały się te poglądy, widać po poszczytowych opiniach. – Polska jest znów krajem podmiotowym. Z tą Polską będzie się trzeba liczyć. I już dzisiaj są nawet pewne sygnały, że ta znakomita postawa pani premier jednak została zauważona – mówił Jarosław Kaczyński portalowi wPolityce.pl. Zauważona została na pewno, ale niekoniecznie zrozumiana, o czym świadczą słowa właśnie Roberta Ficy. – Z wielkim szacunkiem słuchałem tego, co polska premier miała do powiedzenia, bo było w tym wiele logiki. Z drugiej strony logika wskazywała, że z punktu widzenia naszego regionu byłoby wielkim błędem stracić przewodniczącego Rady Europejskiej – mówił Słowak.
Pytanie, jakie wnioski wyciągną z tego lider PiS i jego obóz. Najlepszą drogą byłoby przejście do porządku dziennego nad tym, co się stało, i próba budowania faktycznych sojuszy w obliczu wyzwań, które czekają Wspólnotę, jak brexit, kryzys migracyjny czy nowy unijny budżet. To zakłada konieczność szukania sojuszników we wszystkich krajach, od naszych sąsiadów po największych unijnych graczy z Niemcami włącznie. Zakłada też współdziałanie z Donaldem Tuskiem, bo w wielu tych kwestiach jego poglądy są tożsame z poglądami polityków z naszej części Europy. Przecież właśnie dlatego Donald Tusk zdobył ich poparcie.
Błędem byłoby za to brnięcie w emocje. Można zrozumieć, że doraźną i naturalną reakcją jest obrona postawy rządu i krytyka Unii. Tyle że sugerowanie szefom państw i rządów 27 krajów, że są niesamodzielni i robią wszystko pod dyktando Niemiec, jest po prostu grubym błędem. Jeśli nasza dyplomacja pójdzie dalej w tym kierunku, to może i faktycznie będziemy podmiotowi. Ale będzie to podmiotowość izolowana, z bukietem kwiatów na osłodę po każdym przegranym głosowaniu.
Sugerowanie szefom państw i rządów 27 krajów, że są niesamodzielni i robią wszystko pod dyktando Niemiec, jest po prostu grubym błędem