20-letnie prawo do grobu uzależnione od wniesienia opłaty ma zostać na nowo zdefiniowane w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych, nad którą pracują resort zdrowia i inspekcja sanitarna.
Przypomnijmy, że obowiązujące przepisy dotyczące pochówku zawarte są przede wszystkim w ustawie z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1473). Jest ona przestarzała, co rodzi wiele problemów z jej interpretacją i praktycznym stosowaniem. Jeszcze w poprzedniej kadencji resort zdrowia zapowiadał, że przygotuje nowe regulacje, przy czym rozdzieli przepisy dotyczące chowania zmarłych i stwierdzania zgonów. Tej drugiej kwestii poświęcony jest projekt ustawy o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów, który został skierowany do konsultacji pod koniec listopada ubiegłego roku.
Niebawem do opiniowania ma również trafić projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych – tak przynajmniej wynika z deklaracji, które padły na ostatnim posiedzeniu sejmowej komisji ds. petycji podczas rozpatrywania odpowiedzi na dezyderat związany ze skierowaną do niej petycją (dotyczyła ona przede wszystkim zróżnicowania opłat za groby ziemne i murowane). Ponieważ już na etapie wstępnych uzgodnień zgłoszono do projektu bardzo wiele uwag, często sprzecznych, konsultacje zaplanowano na 60 dni.
Jak wynika z odpowiedzi resortu zdrowia, nowa ustawa – w odróżnieniu od obowiązującej – ma zawierać definicję grobu jako wyodrębnionego miejsca przeznaczonego do złożenia zwłok, szczątków ludzkich lub popiołów, w tym niszy w katakumbach lub kolumbariach. Nie będzie już natomiast rozróżnienia na grób ziemny i murowany.
Bez zmian pozostać ma okres, jaki musi upłynąć od złożenia w grobach ziemnych kolejnych zwłok lub szczątków (20 lat); odnosić się to również będzie do niszy w katakumbach. Jednak nie będzie dotyczyć urn z popiołami.
Nowością w projekcie ma być zdefiniowanie uprawnienia określnego jako „prawo do grobu”. W obowiązującej ustawie nie zostało ono ujęte. Będzie to uprawnienie o charakterze dobra osobistego, chronione przez kodeks cywilny, związane głównie z elementami majątkowymi.
Prawo do grobu trwa 20 lat i jest uzależnione od wniesienia opłaty za pochówek lub przedłużenie tego uprawnienia. Osoba wnosząca opłatę miałaby prawo decydowania, kto może być pochowany w danym grobie, wnioskowania o przeprowadzenie ekshumacji, decydowania o likwidacji oraz zgłoszenia zastrzeżenia wobec niej.
Projekt przewiduje możliwość likwidacji grobu, za który nie została wniesiona opłata – po upływanie 20 lat od ostatniego pochowania. Nie będzie to dotyczyć jednak grobów mających wartość historyczną lub artystyczną; zwiększoną ochronę będą mieć groby kawalerów orderu Virtuti Militari.
Ustawa ma zawierać również przepisy przejściowe zachowujące uprawnienia nabyte na podstawie obowiązujących regulacji. Obecnie bowiem prawo do grobu – choć nie jest zdefiniowane w taki sposób, jak przewidziano w projekcie – również przysługuje na podobnych zasadach, czyli jest związane z wniesieniem opłaty i ma skutek na 20 lat.
Etap legislacyjny
Uzgodnienia wewnętrzne projektu
