TEZA: Jeżeli świadczenie wyrównawcze z tytułu pozyskania klientów przez przedstawiciela handlowego działającego na własny rachunek należne przy rozwiązaniu umowy agencyjnej nie pokrywa całości szkody, ma on prawo do odszkodowania uzupełniającego, o ile nie prowadzi to do podwójnej rekompensaty z tytułu utraty prowizji.
STAN FAKTYCZNY
Trybunał badał sprawę spółki Quenon, która od 1997 r. była przedstawicielem handlowym Citibank Belgium SA i jednocześnie agentem ubezpieczeniowym Citilife SA. Quenon dochodził świadczenia wyrównawczego oraz odszkodowania w związku z rozwiązaniem w 2004 r. umowy agencyjnej łączącej go ze wspomnianymi spółkami. Uważał, że świadczenia wyrównawcze, które mu wypłacono, były zbyt niskie.
UZASADNIENIE
Trybunał poczynił wyjaśnienia w kwestii rozróżnienia między świadczeniem wyrównawczym z tytułu pozyskania klientów oraz odszkodowaniem uzupełniającym. Zwrócił uwagę, że zgodnie z dyrektywą Rady nr 86/653/EWG z 18 grudnia 1986 r. w sprawie harmonizacji praw państw członkowskich dotyczących agentów handlowych (Dz.Urz. UE z 86 r. L 382, s. 17) świadczenia te przysługują jedynie agentom niezależnym działającym na własny rachunek. Zaznaczył przy tym, że przedstawiciel handlowy, któremu powierzono negocjowanie sprzedaży usług bankowych lub ubezpieczeniowych, nie jest objęty jej zakresem.
Podkreślił przy tym, że świadczenie wyrównawcze i odszkodowanie to dwa różne świadczenia wypłacane niezależnie od siebie. Świadczenie wyrównawcze pełni funkcję wyrównania dochodu, który agent utracił w konsekwencji rozwiązania umowy. Artykuł 17 ust. 2 dyrektywy przewiduje, że przedstawiciel handlowy ma prawo do świadczenia wyrównawczego, gdy pozyskał dla zleceniodawcy nowych klientów lub znacznie zwiększył wielkość obrotów handlowych z istniejącymi klientami, a zleceniodawca z tytułu transakcji z tymi klientami czerpie nadal znaczne korzyści.
Natomiast przyznanie świadczenia wyrównawczego nie uniemożliwia przedstawicielowi handlowemu dochodzenia odszkodowania. Według trybunału takie odszkodowanie może dotyczyć jedynie uszczerbku innego niż ten, który został naprawiony w drodze tego pierwszego świadczenia.
Trybunał odpowiadał też na pytanie, czy przepisy dyrektywy uzależniają przyznanie odszkodowania od wykazania, że zleceniodawca dopuścił się zawinionego zachowania pozostającego w związku przyczynowym z podnoszoną szkodą. Trybunał wskazał, że dyrektywa, a zwłaszcza jej art. 17 ust. 2 lit. c nie wskazuje warunków, w jakich odszkodowanie jest należne. Do państw członkowskich należy zatem określenie w ich prawie krajowym, czy przyznanie odszkodowania zależy od wystąpienia po stronie zleceniodawcy zawinionego zachowania o charakterze umownym lub deliktowym, pozostającego w związku przyczynowym z podnoszoną szkodą.
Artykuł 17 ust. 2 lit. c dyrektywy 86/653 należy interpretować w ten sposób, że nie uzależnia on przyznania odszkodowania od wykazania, że zleceniodawca dopuścił się zawinionego zachowania pozostającego w związku przyczynowym z podnoszoną szkodą, lecz wymaga, aby podnoszona szkoda była inna od tej naprawionej w drodze świadczenia wyrównawczego z tytułu pozyskania klienteli – podkreślił w konkluzji.
WYROK TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ z 3 grudnia 2015 r. Sprawa C-338/14 – Quenon vs Citibank i Citilife
