Do 15 marca przedsiębiorcy muszą przedstawić zbiorcze zestawienie dotyczące odpadów wytworzonych w 2010 roku. Jeszcze rok temu mieli na to czas do końca marca. Za niepoinformowanie marszałka województwa o śmieciach firma może zapłacić 10 tys. zł kary. Taka sama sankcja grozi tym, którzy informację przedstawią po terminie.
– Nawet kilkudniowa zwłoka w obowiązku przekazania zestawienia danych o rodzaju i ilości odpadów stanowi podstawę do nałożenia na posiadacza odpadów administracyjnej kary pieniężnej w wysokości 10 tys. zł – ostrzega Piotr Woźniak, prawnik w WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
Jego zdaniem w związku ze skróceniem o dwa tygodnie terminu złożenia informacji zwiększy się liczba nakładanych kar, tym bardziej że wiele firm (szczególnie małych) nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma taki obowiązek.
Przedsiębiorcy, którzy zostali ukarani za kilkudniowe spóźnienie, próbują się odwoływać. Konstrukcja przepisu jest jednak taka, że niewiele mogą zdziałać.
– Od decyzji o nałożeniu kary można odwołać się do samorządowego kolegium odwoławczego. W przypadku wyczerpania środków odwoławczych w postępowaniu przed samorządowym kolegium odwoławczym można złożyć skargę do sądu administracyjnego. Biorąc jednak pod uwagę jednoznaczne brzmienie art. 79c ust. 3 ustawy o odpadach, wygrana wydaje się bardzo trudna – ostrzega Alicja Lidzińska, prawnik kancelarii Gide Loyrette Nouel.
Firma, która wytwarza odpady, musi prowadzić ewidencję powstających nieczystości. Raz do roku musi informować marszałka województwa o ilości i rodzaju odpadów, jakie powstały w przedsiębiorstwie. Jeżeli firma nie przedłoży marszałkowi odpowiednich danych, to grozi jej 10 tys. zł kary. Taka sama kara grozi za spóźnienie się ze sprawozdaniem. Przepisy ustawy o odpadach równie surowo traktują zarówno tych, którzy całkowicie ignorują prawo, jak i osoby, które choćby jeden dzień spóźnią się ze złożeniem u marszałka odpowiednich informacji. Z takich obowiązków zwolnione są firmy, które mają zwykłe kosze na śmieci, gdzie pracownicy wyrzucają puszki po napojach i papierki po cukierkach.

Kosztowne spóźnienie

Tadeusz Cherek, właściciel firmy Cherek-Chłód „Technoszron”, rozliczając się z odpadów za 2009 rok, złożył sprawozdanie u marszałka kilka dni po terminie. Zgodnie z przepisami, które obowiązywały w 2010 roku, miał to uczynić do końca marca. Spóźnił się kilka dni. Marszałek nałożył na przedsiębiorcę karę w wysokości 10 tys. zł. Tadeusz Cherek próbował się odwoływać, ale nic nie wskórał. Jest zbulwersowany tym, że przepisy tak surowo karzą za małe spóźnienie.
– Liczę, że może jeszcze anulują tę karę – mówi rozgoryczony Tadeusz Cherek. Dodaje, że niesprawiedliwe jest to, że tak samo są karani ci, którzy w ogóle nie realizują obowiązków ustawowych, jak i ci, którzy spóźnią się z ich wykonaniem.
Przedsiębiorcy mogą próbować odwoływać się do samorządowego kolegium odwoławczego. Można też wnieść skargę wojewódzkiego sądu administracyjnego.
– Szanse na pozytywne rozstrzygnięcie są jednak dość nikłe – przyznaje Piotr Woźniak, prawnik w kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.

Prawo bardziej elastyczne

Kary mogą jeszcze bardziej się posypać na przedsiębiorców. Wynika to stąd, że za odpady, jakie powstały w firmach w 2009 roku, przedsiębiorcy rozliczali się do 31 marca. W tym roku termin ten będzie krótszy. Informacje z danymi o odpadach, jakie firma wytworzyła w 2010 r. trzeba przekazać marszałkowi do 15 marca 2011 r. Wynika to z ostatniej nowelizacji ustawy o odpadach.
Ministerstwo Środowiska już planuje zmiany prawa.
– W okresie obowiązywania administracyjnych kar za niewywiązywanie się z tych obowiązków do ministerstwa napłynęły liczne postulaty dotyczące złagodzenia omawianych sankcji. W związku z powyższym w rządowym projekcie nowej ustawy o odpadach zaproponowano nowy wymiar kary – mówi Magdalena Sikorska, rzeczniczka Ministerstwa Środowiska.
Zgodnie z planami resortu kary wyniosą od 1 tys. zł do 1 mln zł. Urzędnicy będą więc mogli nałożyć karę w wysokości 1 tys. zł np. za drobne naruszenia przepisów. Za poważne zaniedbania urzędnicy sięgną po karę nawet 1 mln zł.



Kto musi informować

Aneta Polaczek z firmy Atmoterm SA zajmującej się ochroną środowiska wyjaśnia, że obowiązek prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów ma każdy ich posiadacz.
– Nie muszą tego robić osoby fizyczne i wytwórcy odpadów komunalnych – mówi Aneta Polaczek.
Dlatego sklepy czy restauracje niekoniecznie muszą informować marszałka o produkowanych śmieciach. Taka działalność często wiąże się z powstawaniem odpadów komunalnych, z których nie trzeba się rozliczać przed marszałkiem. Co innego w przypadku zakładów zajmujących się przetwórstwem drewna albo ogrodnictwem.
Piotr Woźniak z kancelarii WKB zaznacza jednak, że przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą polegającą np. na prowadzeniu sklepu, restauracji będą zwolnieni z obowiązku prowadzenia ewidencji, ale tylko wtedy, gdy produkują odpady takie jak w gospodarstwie domowym.
– W zakresie pozostałych odpadów będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji – podkreśla Piotr Woźniak.
Jeżeli na terenie firmy powstają odpady nie tylko z ogryzków czy puszek po napojach, ale także odpady z toneru drukarskiego, pojawił się obowiązek informowania o odpadach marszałka województwa.

Odpadowe limity

Gdy odpadów jest poniżej 100 kg rocznie, to nie trzeba prowadzić szczegółowej ewidencji. W dodatku informację o nich można przekazać w postaci karty odpadu. Wynika to z rozporządzenia w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów.
– Problem w tym, że mniejsze firmy nie zawsze wiedzą, że w ogóle podlegają obowiązkom ustawy o odpadach – przyznaje Aneta Polaczek.
– Duże przedsiębiorstwa częściej zdają sobie sprawę z istnienia takich obowiązków. Mniejsze nie mają takiej świadomości ekologicznej – stwierdza ekspert Atmoterm SA.
Mała firma nie musi informować o odpadach komunalnych
Alicja Lidzińska | prawnik kancelarii Gide Loyrette Nouel
Kto jest posiadaczem odpadów i musi prowadzić ich ewidencję?
Zgodnie z ustawą o odpadach każdy podmiot władający odpadami jest ich posiadaczem. Dotyczy to wszystkich osób prawnych, osób fizycznych oraz jednostek organizacyjnych. Nie oznacza to jednak, że wszyscy posiadacze są faktycznie objęci obowiązkiem prowadzenia ewidencji i składania zbiorczych zestawień. Przede wszystkim obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy wytwórców odpadów komunalnych. Ponadto obowiązek ten nie dotyczy osób fizycznych i jednostek organizacyjnych niebędących przedsiębiorcami, którzy wykorzystują odpady na własne potrzeby. Mali i średni przedsiębiorcy mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów. W dodatku obowiązek prowadzenia ewidencji wyłączony jest również w stosunku do wytwarzających określone kategorie odpadów w niewielkich ilościach. Takie ułatwienie przewiduje jedno z rozporządzeń ministra środowiska do ustawy.
Czy jednakowa kara w wysokości 10 tys. zł dla spóźnialskich i tych, którzy w ogóle lekceważą prawo, nie jest krzywdzące?
Przepisy dotyczące kar finansowych za naruszanie przepisów ustawy o odpadach zostały wprowadzone w marcu 2010 roku. Celem ustawodawcy było wprowadzenie kar, które pozwolą skutecznie egzekwować wykonywanie obowiązków nałożonych ustawą. W związku z wątpliwościami, jakie budziło stosowanie kar finansowych przez urzędy marszałkowskie, Ministerstwo Środowiska opublikowało wyjaśnienia do tych przepisów. Sprecyzowano, że przed nałożeniem kary pieniężnej organ powinien wezwać przedsiębiorcę do zaniechania naruszania ustawy o odpadach poprzez złożenie zbiorczego zestawienia lub jego korektę, jeżeli nie jest zgodne z prawdą. Praktyka stosowania tego przepisu przez urzędy marszałkowskie nie jest jednak jednolita. Zdarza się, w przypadku przedsiębiorcy ewidentnie działającego zgodnie z prawem, który nie uchyla się od złożenia zestawienia, a jedynie przekroczył nieznacznie termin na jego złożenie, urząd nie wszczyna postępowania w sprawie wymierzenia kary.
Czy firma, która spóźni się kilka dni z informacją dla marszałka województwa, ma szansę uniknąć kary?
Od decyzji o nałożeniu kary można odwołać się do samorządowego kolegium odwoławczego, a w przypadku wyczerpania środków odwoławczych w postępowaniu przed samorządowym kolegium odwoławczym można zwrócić się do sądu administracyjnego. Biorąc jednak pod uwagę jednoznaczne brzmienie przepisu art. 79c ust. 3 ustawy o odpadach, wydaje się bardzo trudne.