W organach spółki nie mogą zasiadać także skazani za przestępstwa popełnione przed wejściem w życie kodeksu spółek handlowych. O stosowaniu zakazu decyduje data wyrokowania, a nie data popełnienia przestępstwa.

ORZECZENIE
Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja B. rozpoznał zagadnienie prawne, czy członkiem organów spółki może być osoba skazana za przestępstwo gospodarcze popełnione przed wejściem w życie kodeksu spółek handlowych, który wprowadził taki zakaz od 1 stycznia 2001 r. Zdaniem SN decydujące znaczenie dla stosowania zakazu ma data wydania wyroku, a nie czas popełnienia przestępstwa. Zakaz sprawowania funkcji w spółce wiąże się z samym tylko faktem prawomocnego wyroku skazującego za przestępstwo przeciwko ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu oraz pieniędzmi i papierami wartościowymi (art. 18 kodeksu spółek handlowych - k.s.h.).
Od kiedy sankcja
W sprawie sąd rejonowy w kwietniu 2006 r. skazał Andrzeja B. za oszustwo z 2000 roku i orzekł wobec niego m.in. środek karny w postaci zakazu zajmowania stanowisk członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i prokurenta w spółkach handlowych przez okres pięciu lat (art. 41 par. 1 kodeksu karnego).
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Andrzej B. złożył wniosek o całkowite zwolnienie z zakazu zajmowania określonych stanowisk. Sąd rejonowy jednak odmówił, ponieważ stwierdził, że uchylenie orzeczenia o środku karnym przez sąd okręgowy nie ma dla tego wniosku znaczenia, gdyż przepisy kodeksu karnego nie wyłączają stosowania art. 18 k.s.h. Przepis ten także stanowi o zakazie zajmowania stanowisk w spółkach przez osoby skazane m.in. za określone przestępstwa.
Sąd okręgowy powziął wątpliwości, czy można stosować ten przepis, jeśli wszedł on w życie po popełnieniu przestępstwa.
Decyduje data skazania
Zdaniem SN - treść art. 18 k.s.h. nie pozostawia wątpliwości, że o terminie stosowania i ewentualnego zwolnienia z zakazu zajmowania stanowisk przez skazanego decyduje sam fakt wydania prawomocnego wyroku skazującego. Bez znaczenia pozostaje czas popełnienia przypisanego wyrokiem czynu. Wątpliwości co do możliwości stosowania zakazu mogłyby powstać tylko w sytuacji, gdyby wyrok został wydany przed wejściem w życie ustawy. Taka sytuacja nie wystąpiła, wskutek czego zakaz obowiązuje skazanego automatycznie. Natomiast nie ma możliwości zwolnienia z tego zakazu Andrzeja B., gdyż został on prawomocnie skazany za oszustwo, które należy do przestępstw umyślnych. Zwolnienie z zakazu takich przestępstw nie dotyczy.
Dwie instytucje
Sąd Najwyższy zgodził się z poglądem sądu rejonowego, że instytucja zakazu zajmowania stanowisk z k.k. i k.s.h. ma odmienny charakter. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zakaz jako środek karny obowiązuje, jeśli orzeczenie rozstrzygające o odpowiedzialności karnej tak stanowi; z kolei zakaz z kodeksu spółek handlowych powstaje samoistnie, w wyniku wydania wyroku skazującego.
Jak podkreślił przy tym SN - warunek niekaralności osób, które mają zasiadać we władzach zarządzających (nadzorczych) spółek, niewątpliwie ingeruje w swobodę korzystania z wolności działalności gospodarczej, wolności wyboru i wykonywania zawodu. Stanowi to jednak ograniczenie tych praw możliwe do przyjęcia ze względu na ważny interes publiczny.
Postanowienie Sądu Najwyższego I KZP 33/07.
PIOTR TROCHA