Jest jednym z przestępstw przeciwko mieniu.
Typ podstawowy przestępstwa określony jest w art. 284 par. 1 k.k., zgodnie z którym: kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Sprawca przestępstwa zatem przywłaszcza sobie cudzą rzecz lub prawo majątkowe, przez co należy rozumieć bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej, rozporządzenie znajdującym się w posiadaniu sprawcy cudzym mieniem ruchomym przez włączenie go do majątku swego lub innej osoby i powiększenie w ten sposób swojego lub innej osoby stanu posiadania.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 stycznia 1978 r., nie wystarczy samo rozporządzenie cudzym mieniem jak własnym, lecz musi temu towarzyszyć zamiar zatrzymania cudzego mienia ruchomego dla siebie lub dla innej osoby, bez żadnego ku temu tytułu.

Różnica między kradzieżą a przywłaszczeniem

Przestępstwo przywłaszczenia od przestępstwa kradzieży określonego w art. 278 k.k. odróżnia zatem to, że sprawca kradzieży zabiera z posiadania innej osoby cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia, a sprawca przestępstwa przywłaszczenia rozporządza cudzą rzeczą ruchomą lub cudzym prawem majątkowym, ale takimi, które znalazły się wcześniej w jego legalnym posiadaniu.

Gdy sprawca jest upoważniony do władania

Kodeks karny, oprócz typu podstawowego, zawiera również typy kwalifikowany i uprzywilejowany przestępstwa przywłaszczenia. Typ kwalifikowany określony jest w art. 284 par. 2 i art. 284 par. 1 w związku z art. 294. Pierwszy ze wskazanych przepisów stanowi, że kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przepis ten zaostrza odpowiedzialność karną sprawcy, w sytuacji gdy między sprawcą a osobą uprawnioną istnieje więź, na podstawie której sprawca jest upoważniony do władania rzeczą. Ochrona tego szczególnego stosunku zaufania oraz naruszenie go przez sprawcę sprzeniewierzenia uzasadnia surowszą odpowiedzialność sprawcy dopuszczającego się tej postaci przywłaszczenia. Przez powierzenie należy rozumieć przeniesienie władztwa nad rzeczą z uprawnionego na sprawcę bez prawa rozporządzania rzeczą jak swoją własnością, z jednoczesnym konkretnym oznaczeniem sposobu wykonywania władztwa przez osobę, której rzecz jest powierzana.

Mienie o dużej wartości dla kultury

W drugim przypadku typ kwalifikowany zdeterminowany jest wartością przywłaszczonego mienia lub jego znaczenia dla kultury. Zgodnie z art. 294 k.k., karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 podlega ten, kto przywłaszcza mienie znacznej wartości lub przywłaszcza mienie o szczególnym znaczeniu dla kultury. Stosownie do art. 115 par. 5 k.k., mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Grzegorz Karpiński

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).