Finanse publiczne – dział prawa obejmujący procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem.
Pieniędzmi publicznymi dysponuje parlament, uchwalając budżet na dany rok. Z kolei Minister Finansów czuwa nad wykonaniem budżetu i zarządza sektorem finansów publicznych, który tworzą:

* organy władzy i administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty i samorządy województwa) oraz ich związki,
* jednostki i zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
* państwowe i samorządowe fundusze celowe,
* państwowe szkoły wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki, a także państwowe i samorządowe instytucje kultury,
* ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze, NFZ oraz samodzielne publiczne ZOZ-y,
* inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek handlowych.




Gospodarka publicznymi pieniędzmi jest jawna, choć zasada ta nie dotyczy środków, których pochodzenie lub przeznaczenie zostało uznane za informację niejawną lub jeżeli wynika to z umów międzynarodowych. Zasada jawności jest realizowana m.in. przez jawność debaty budżetowej (i debaty nad sprawozdaniem z wykonania) w parlamencie, podawanie do publicznej wiadomości kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa, a także dotacji udzielanych przez fundusze celowe, zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych oraz miesięcznych informacji o wykonaniu budżetu. Do publicznej wiadomości są też podawane informacje dotyczące:

* zakresu zadań lub usług świadczonych przez jednostkę publiczną oraz wysokości środków przekazanych na ich realizację,
* zasad i warunków świadczenia usług dla uprawnionych podmiotów oraz zasad odpłatności za te usługi.

Klauzule umowne dotyczące wyłączenia jawności ze względu na tajemnicę handlową w umowach zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych (jeśli są one realizowane z publicznych pieniędzy) uważa się za niezastrzeżone, z wyłączeniem niektórych informacji technicznych.

Finanse publiczne obejmują m.in.:
1. Gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
2. Wydatkowanie środków publicznych
3. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetów samorządów
5. Zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
6. Zarządzanie środkami publicznymi
7. Zarządzanie długiem publicznym
8. Rozliczenia z budżetem UE







Adam Malinowski

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 z późn. zm.).