Uchwalona 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej jest ustawą o szczególnym charakterze ustrojowym; reguluje wzajemne stosunki pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz funkcjonowanie samorządu terytorialnego, a także określa podstawowe prawa i obowiązki obywateli. Podstawowe zasady konstytucyjne to: równość obywateli wobec prawa, gwarancja ich udziału w podejmowaniu decyzji państwowych, a także postanowienie, że organy władzy publicznej mogą powstawać tylko na podstawie prawnej, także ich kompetencje, zadania i tryb postępowania muszą określać normy prawne. Kontrolę przestrzegania podstawowych zasad ustrojowych sprawują organy działające w trybie nadzoru, sądy oraz Trybunał Konstytucyjny. Konstytucja RP określa nie tylko prawa, obowiązki i wolności; zawiera również zakazy, np. zakazuje powoływania partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, które propagują nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa, utajnianie struktur lub członkostwa. Zapis ten wypływa z doświadczeń historycznych i jest związany z możliwością zagrożeń dla ustroju demokratycznego państwa.

Prawo konstytucyjne

To całokształt norm prawnych dotyczących ustroju państwowego. Polskie prawo konstytucyjne przechodziło od czasu transformacji ustrojowej gruntowne zmiany. Od chwili nowelizacji Konstytucji z 7 kwietnia 1989 r. do czasu uchwalenia 17 października 1992 r. ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym (zwanej potocznie Małą Konstytucją) do chwili obecnej ustawa zasadnicza była zmieniana kilkanaście razy.

Janina Kotłowska-Rudnik

Podstawa prawna

  • - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).